Ung Thư Amidan

Đặt lịch hẹn

×

Bác sĩ CK2 Thầy thuốc ưu tú, Bác sĩ CKII Lê Phương

Hồ sơ Trung Tâm Thừa Kế và Ứng Dụng Đông Y Việt Nam

Đặt lịch

Ung thư amidan có thể gặp ở mọi đối tượng nhưng phổ biến hơn cả là lứa tuổi trên 50. Đây cũng là loại ung thư khó phát hiện và thường được chẩn đoán muộn dẫn đến việc điều trị trở nên rất khó khăn. Làm thế nào để phát hiện ung thư amidan từ sớm? Người bệnh có thể điều trị khỏi hay không? Hãy cùng tìm hiểu ngay trong bài viết dưới đây.

Ung thư amidan là gì? Các giai đoạn của bệnh

Ung thư amidan là một loại ung thư thuộc vùng tai mũi họng. Đây là tình trạng các tế bào amidan biến đổi ác tính bất thường và gặp phổ biến nhất ở những người trên 50 tuổi. Amidan hoạt động với vai trò tương tự hạch bạch huyết. Đó là nơi sản sinh ra các tế bào miễn dịch tiêu diệt các vi sinh gây hại trước khi chúng xâm nhập vào hệ hô hấp. Tuy nhiên, amidan có thể bị viêm nhiễm ngược khi các vi sinh vật có số lượng lớn với độc tính quá mạnh. Việc tái viêm nhiều lần cùng với các yếu tố về lối sống có thể khiến các tế bào amidan bị biến đổi thành ác tính.

Thực tế, amidan có đến 4 khối cơ quan nằm ở những vị trí khác nhau. Amidan nằm ở 2 bên cổ họng, có hình bầu dục và được nhiều người biết đến được gọi là amidan khẩu cái. Ngoài ra, amidan còn nằm ở 3 vị trí khác nữa:

• 1 Amidan vòm (VA) nằm ở vòm họng hoặc phát triển theo thành sau họng mũi
• 2 Amidan vòi nằm ở hai bên trái – phải quanh lỗ vòi tai và ngay dưới vòi Ơ-tát (Eustache).
• 1 Amidan lưỡi nằm ở đáy lưỡi, nơi sản sinh ra ít tế bào miễn dịch nhất.

Trong số các amidan này thì amidan vòm miệng và amidan khẩu cái có khả năng biến đổi ác tính thành ung thư nhất. Ung thư amidan có bốn giai đoạn:

• Giai đoạn I: Ung thư nhỏ và dưới 2cm, chỉ ở amidan và không lan sang các khu vực lân cận.
• Giai đoạn II: Ung thư có kích thước từ 2 đến 4cm nhưng chưa lan rộng.
• Giai đoạn III: Ung thư lớn hơn 4cm và đã lan đến một hạch bạch huyết nằm cùng phía với cổ với khối u. Hạch bạch huyết bị sưng có kích thước khoảng 3cm hoặc ít hơn.
• Giai đoạn IV: Ung thư đã lan đến các khu vực xung quanh cổ họng, miệng và nhiều hạch bạch huyết. Hạch bạch huyết có kích thước khoảng 6cm. Đôi khi nó còn di căn đến nhiều bộ phận khác trong cơ thể.

Nhưng hầu hết người bệnh thường không được phát hiện ở giai đoạn đầu khiến quá trình điều trị trở nên khó khăn hơn. Phần lớn các trường hợp được chẩn đoán đều khá muộn, khi ung thư đã lan sang các khu vực lân cận. Chẳng hạn như lưỡi và các hạch bạch huyết.

Nguyên nhân gây ung thư amidan

Theo nghiên cứu của Trung tâm kiểm soát và phòng ngừa dịch bệnh Hoa Kỳ (CDC), phần lớn các khối u ác tính ở cổ và họng đều liên quan đến virus HPV. Ca mắc ung thư họng đầu tiên là do hút nhiều thuốc lá và uống nhiều rượu. Nhưng kể từ năm 1984 trở đi, số ca ung thư do virus HPV tăng gấp bốn lần.

Ba chủng thường gặp là HPV type 2, 11, 16. Trong đó HPV 16 có mối liên quan lớn nhất. Sự hiện diện của HPV cũng làm thay đổi đáng kể tiên lượng của ung thư amidan. Ngoài ra, nghiên cứu trên các trường hợp bị ung thư amidan, các nhà khoa học nhận thấy những đối tượng có nguy cơ mắc bệnh cao nhất bao gồm:

• Người uống nhiều rượu, bia, hút thuốc lá
• Vệ sinh răng miệng kém
• Người bị suy giảm miễn dịch HIV
• Từng cấy ghép nội tạng
• Từng phẫu thuật cắt amidan nhưng bị sót mô còn lại
• Mặc dù ung thư có thể xảy ra ở mọi lứa tuổi nhưng độ tuổi trên 50 cần cẩn trọng hơn.

Dấu hiệu ung thư amidan cần phát hiện sớm

Rất nhiều trường hợp không nhận thấy bất kỳ triệu chứng nào cho đến khi ung thư bắt đầu lan rộng. Một số triệu chứng của ung thư amidan rất giống với bệnh viêm họng liên cầu. Tuy nhiên, bệnh viêm họng phổ biến hơn ở lứa tuổi từ 5-15. Trong khi đó ung thư amidan thường gặp nhất ở độ tuổi trên 50. Bạn đọc có thể tham khảo một vài triệu chứng thường gặp ở người bị ung thư amidan sau để nhận biết kịp thời:

• Khó nuốt, đau ở phía sau cổ họng: Đây là triệu chứng điển hình của ung thư amidan. Người bệnh xảy ra tình trạng khó nuốt do amidan bị sưng tấy. Việc cọ xát sẽ khiến người bệnh cảm thấy đau đớn hơn. 
• Có một khối u bất thường trong cổ hoặc cổ họng: Cổ họng bị vướng víu do các khối u đã xuất hiện. Mặc dù kích thước của khối u ở giai đoạn đầu thường nhỏ nhưng vẫn gây nhiều khó chịu cho người bệnh. Ở những giai đoạn sau, các tế bào di căn sang hạch bạch huyết có thể gây nổi hạch ở cổ.
• Đau tai dai dẳng, có thể cùng với bên amidan bị ung thư: Triệu chứng này sẽ rõ rệt hơn khi người bệnh cử động cơ hàm và thực hiện nhai nuốt. 
• Khó phát âm, khàn giọng và thay đổi giọng nói: Những cơn đau họng kéo theo việc giọng nói bị thay đổi. Triệu chứng này thường bị nhiều người bệnh lầm tưởng là viêm họng nên bỏ qua. 
• Chảy máu miệng cho dù chạm nhẹ hoặc khạc nhẹ, có máu trong nước bọt: Các tế bào biến đổi ác tính rất dễ bị tổn thương. Người bệnh chỉ cần chạm nhẹ có thể gây rách khối u. Triệu chứng lở miệng cũng rất dễ gặp. Đó là những dấu hiệu thường xuất hiện ở giai đoạn cuối.
• Giảm cân đột ngột: Khoảng 90% người bị bệnh ung thư đều có yếu tố giảm cân đột ngột. Nếu bạn không thực hiện bất cứ phương pháp giảm cân nào nhưng thể trọng giảm xuống đột ngột thì đó là dấu hiệu phổ biến của ung thư.

Người bệnh cần gặp bác sĩ ngay khi các triệu chứng này kéo dài hơn 1 tuần. Những người từng được chẩn đoán viêm amidan và đã dùng thuốc kháng sinh nhưng bệnh không thuyên giảm cũng cần tái khám lại.

Chẩn đoán, kiểm tra ung thư amidan

Chẩn đoán ung thư amidan sẽ kết hợp điều tra tiền sử bệnh, khám lâm sàng, nội soi thanh quản. Sau đó, bác sĩ sẽ lấy mẫu tế bào bằng cách sinh thiết. Tế bào sẽ được nuôi cấy trong phòng thí nghiệm để xác định là ác tính hay lành tính. Đồng thời, bác sĩ cũng xem xét được có sự xuất hiện của virus HPV không. Người bệnh có thể được yêu cầu thực hiện chẩn đoán hình ảnh để xem xét những thay đổi bên trong. Bao gồm:

• Chụp CT: Cung cấp các hình ảnh về giải phẫu và cấu trúc cơ thể, giúp bác sĩ xem xét kích thước khối u và hiện tượng lây lan ở cổ.
• Chụp MRI: Giúp hiển thị chi tiết hơn so với CT về khối lượng u xuất hiện và kiểm tra có sự lây lan ở các hạch bạch huyết hay không.
• Chụp PET (Ghi hình cắt lớp positron): Giúp cung cấp thông tin về chức năng của các cơ quan trong cơ thể. Bác sĩ thường chỉ định khi phát hiện có khối u trong hạch bạch huyết.
• X-quang phổi: Xem xét có hiện tượng ung thư lây lan đến phổi hay không.

Các xét nghiệm này cũng giúp bác sĩ phân biệt ung thư amidan với ung thư biểu mô tế bào vảy (SCC), ung thư hạch hoặc di căn amidan từ ung thư biểu mô tế bào Merkel, ung thư biểu mô tế bào thận… 

Ung thư amidan sống được bao lâu? Điều trị như thế nào?

Ung thư amidan  tương đối hiếm gặp. Nhưng đây là dạng ung thư nguy hiểm nhất trong số các dạng ung thư thuộc vòm họng. Theo số liệu ước tính trung bình, người bị ung thư amidan có thể sống thêm khoảng 5 năm hoặc hơn kể từ khi chẩn đoán. Điều này còn phụ thuộc vào việc người bệnh có bị nhiễm virus HPV hay không.

Bởi người bị ung thư amidan liên quan đến virus HPV thường được phát hiện sớm nên đáp ứng điều trị tốt hơn. Còn những người không có yếu tố này phần lớn đều phát hiện ở giai đoạn khá muộn. Việc ung thư đã lan rộng và di căn đến vùng khác khiến tiên lượng trở nên thấp hơn. Ngoài ra, những người thường xuyên hút thuốc cũng có tiên lượng xấu. Các yếu tố như tuổi tác, giai đoạn bệnh, thể trạng cũng ảnh hưởng đến triển vọng sống.

Để điều trị ung thư amidan, người bệnh thường phải phẫu thuật cắt bỏ amidan. Trong một số trường hợp, xạ trị và hóa trị cũng được kết hợp cùng lúc. Việc phối hợp giữa các phương pháp này như thế nào sẽ phụ thuộc vào tình trạng sức khỏe của người bệnh cũng như giai đoạn ung thư amidan.

Phẫu thuật

Hầu hết bệnh nhân đều phải phẫu thuật cắt bỏ amidan để loại bỏ khối u hoàn toàn. Trên thực tế, việc cắt amidan hoàn toàn không ảnh hưởng nhiều đến sức khỏe. Bởi amidan phát triển mạnh và đảm nhiệm vai trò miễn dịch chủ yếu ở trẻ dưới 5 tuổi. Amidan sẽ teo dần và không còn nhiều ích lợi khi bước vào giai đoạn dậy thì. Đồng thời, ung thư amidan cũng thường gặp ở người trên 50 tuổi. 

Xạ trị

Xạ trị là biện pháp dùng các chùm tia có năng lượng cao tác động vào các khối u giúp tiêu diệt và hạn chế sự phát triển của các tế bào ung thư. Xạ trị có thể được thực hiện trước khi phẫu thuật nhằm thu nhỏ kích thước khối u. Sau phẫu thuật, cũng có nhiều bệnh nhân sẽ phải trải qua xạ trị để tiêu diệt những mô ung thư còn xót lại. 

Những người bệnh mắc ung thư amidan ở giai đoạn I và II hầu hết chỉ cần thực hiện phẫu thuật. Nhưng cũng có một vài trường hợp cần thực hiện xạ trị. Điều này sẽ giúp ngăn ngừa các tế bào ung thư phát triển thành một khối u khác.

Hóa trị 

Hóa trị là biện pháp sử dụng thuốc liều cao để triệt tiêu tế bào và ngăn chặn chúng phân chia. Bệnh nhân bị ung thư amidan ở giai đoạn III và IV đều cần sử dụng thêm phương pháp hóa trị. Hiện nay, các bệnh viện có sử dụng phương pháp điều trị mới được gọi là hóa trị cảm ứng. Phương pháp sẽ giúp thu nhỏ khối u bằng thuốc. 

Hóa trị có thể giết chết các tế bào ung thư nhưng nó cũng hủy hoại các tế bào khỏe mạnh. Do đó người hóa trị thường gặp nhiều tác dụng phụ: mệt mỏi, buồn nôn, chán ăn, rối loạn tiêu hóa, sốt nhẹ… Nghiêm trọng hơn là dị ứng thuốc, thiếu máu, rụng tóc, tê bì chân tay, mất ngủ…

Liệu pháp nhắm mục tiêu

Thuốc nhắm mục tiêu phân tử được gọi là chất ức chế yếu tố tăng trưởng biểu bì (EGFR). Các loại thuốc này có thể tiêu diệt tế bào ung thư một cách chọn lọc và chính xác hơn. Chính vì vậy, liệu pháp này gây ít tác dụng phụ hơn so với hóa trị.

Ung thư amidan nên ăn gì? Kiêng gì? Cách phòng tránh

Việc xây dựng chế độ dinh dưỡng khoa học và có lối sống lành mạnh có thể hỗ trợ điều trị và hồi phục. Người bệnh cần chú ý:

Nên ăn:

• Thức ăn mềm, lỏng, dễ nuốt: Các thực phẩm như cháo, súp sẽ giúp người bệnh dễ tiêu thụ hơn trong quá trình điều trị.
• Thức ăn thanh đạm, ít dầu mỡ: Nhóm thực phẩm này sẽ giúp cơ thể giải độc tốt hơn, hạn chế viêm loét. Người nên tăng cường ăn quả la hán , mã thầy hay rau chân vịt, mướp đắng…
• Thực phẩm giàu vitamin và khoáng chất: Vitamin và khoáng chất chứa nhiều nhất trong rau xanh và trái cây, giúp tăng cường hệ miễn dịch hiệu quả. 

Kiêng ăn: 

• Thức ăn nhiều dầu mỡ và chất ngọt: Đồ nhiều đường, đồ chiên rán… khiến cho người bệnh khó hấp thụ và ức chế hoạt động của hệ miễn dịch.
• Thức ăn cay nóng: Thực phẩm này gây tích tụ nhiệt độc trong cơ thể, khiến tình trạng viêm nhiễm nặng hơn. Người bệnh cần kiêng đồ ăn có nhiều gia vị cay nóng như ớt, tiêu, tỏi sống, thức ăn muối chua, ủ chua…
• Thực phẩm khô cứng và thô ráp: Đậu phộng, các loại hạt (hạt dưa, hạt điều…), ngũ cốc hay bò khô, mực khô, lương khô, mít sấy là các thực phẩm có thể gây tổn thương amidan nghiêm trọng hơn.
• Thực phẩm chứa chất kích thích: Rượu, bia, thuốc lá… là những thủ phạm gây ra ung thư amidan nên cần phải tránh xa.

Phòng tránh ung thư amidan:

• Tuyệt đối không hút thuốc lá và các chất kích thích, hạn chế sử dụng rượu, bia.
• Tránh ở gần những người thường xuyên hút thuốc lá, giảm khả năng hít khói thuốc thụ động.
• Không chủ quan trong việc điều trị các bệnh liên quan đến họng nói chung và viêm amidan nói riêng.
• Virus HPV thường lan truyền qua đường tình dục nên ở những người có các yếu tố nguy cơ cần thực hiện các biện pháp phòng tránh bệnh lây lan qua đường tình dục. Chẳng hạn dùng bao cao su, không quan hệ tình dục qua miệng.
• Tiêm chủng vắc xin phòng ngừa virus HPV trước khi quan hệ tình dục.

Ung thư amidan thể đáp ứng tốt với phương pháp điều trị nếu được phát hiện sớm. Việc nhận biết các triệu chứng và được chẩn đoán ở giai đoạn đầu sẽ làm tăng hiệu quả điều trị và phục hồi ở người bệnh. Khi nhận thấy các dấu hiệu cảnh báo ung thư amidan, người bệnh nên đến các cơ sở y tế thăm khám ngay. Đồng thời gia tăng nhận thức về bệnh viêm amidan để biết cách phân biệt và tránh chủ quan trong điều trị.