Viêm Xoang Bướm: Triệu Chứng, Nguyên Nhân Và Cách Chữa Trị

Đặt lịch hẹn

×

Bác sĩ CK2 Thầy thuốc ưu tú, Bác sĩ CKII Lê Phương

Hồ sơ Trung Tâm Thừa Kế và Ứng Dụng Đông Y Việt Nam

Đặt lịch

Viêm xoang bướm là một trong những loại viêm xoang phức tạp và nguy hiểm nhất do vị trí đặc biệt của xoang bướm nằm sâu trong hộp sọ. Tình trạng viêm nhiễm này không chỉ gây ra nhiều triệu chứng khó chịu mà còn có thể dẫn đến các biến chứng nghiêm trọng nếu không được điều trị kịp thời như áp xe não, viêm màng não,… Việc hiểu rõ nguyên nhân, triệu chứng và các biện pháp phòng ngừa là rất quan trọng để bảo vệ sức khỏe và nâng cao chất lượng cuộc sống.

Phân tích viêm xoang bướm là gì?

Viêm xoang bướm là một tình trạng viêm nhiễm xảy ra ở xoang bướm – một trong bốn nhóm xoang chính của con người, nằm ở phía sau mắt và mũi, sâu trong hộp sọ. Viêm xoang bướm có thể gây ra bởi vi khuẩn, virus, nấm hoặc các yếu tố dị ứng.

Khác với các loại viêm xoang khác, xoang bướm nằm sâu nhất trong hệ thống xoang và có liên kết trực tiếp với các cơ quan như mắt, mũi, sọ não và các dây thần kinh. Vì vậy, bệnh có nguy cơ gây ra các biến chứng nghiêm trọng hơn và thường khó điều trị hơn.

Những dấu hiệu viêm xoang bướm điển hình

Viêm xoang bướm thường gây ra các triệu chứng khá đặc trưng, tuy nhiên, mức độ nghiêm trọng có thể khác nhau tùy từng người như sau:

• Đau đầu: Đây là triệu chứng đặc trưng nhất của viêm xoang bướm. Đau thường xuất hiện ở vùng giữa hai mắt, sau gáy hoặc đỉnh đầu, có thể âm ỉ hoặc dữ dội.
• Rối loạn thị giác: Gặp phải các vấn đề về thị giác như nhìn đôi, mờ mắt, giảm thị lực, đau nhức mắt.
• Tắc nghẽn mũi: Khó thở qua mũi, cảm giác mũi bị nghẹt là một trong những triệu chứng viêm xoang bướm phổ biến..
• Chảy nước mũi, dịch sau họng: Cảm giác có dịch nhầy chảy xuống cổ họng, chảy nước mũi (màu sắc trong suốt, vàng hoặc xanh).
• Mệt mỏi: Người có xoang bướm bị viêm nhiễm cảm thấy mệt mỏi, chán ăn.
• Sốt: Trong một số trường hợp, bệnh gây sốt nhẹ hoặc cao, đặc biệt trong trường hợp nhiễm trùng.
• Sưng mặt: Vùng mặt xung quanh mắt của người bệnh bị sưng.
• Đau răng và hàm: Đau lan tỏa xuống răng và hàm trên, vậy nên thường bị nhầm lẫn với bệnh lý về răng miệng.

Nguyên nhân gây bệnh viêm xoang bướm thường gặp

Viêm xoang bướm có thể do nhiều nguyên nhân khác nhau gây ra, bao gồm:

• Vi khuẩn: Phổ biến nhất là Streptococcus pneumoniae, Haemophilus influenzae, Moraxella catarrhalis.
• Virus: Các loại virus gây cảm lạnh thông thường như rhinovirus, coronavirus, influenza virus.
• Nhiễm nấm: Thường gặp ở những người có hệ miễn dịch suy yếu, nấm Aspergillus và Mucor là những loại nấm thường gây viêm xoang.
• Dị ứng: Dị ứng với phấn hoa, bụi, nấm mốc, lông thú vật và các chất gây dị ứng khác gây viêm niêm mạc xoang và dẫn đến viêm xoang bướm.
• Các yếu tố môi trường: Ô nhiễm không khí, khói thuốc lá và các chất kích thích hóa học gây kích ứng và viêm niêm mạc xoang.
• Cấu trúc giải phẫu bất thường: Vách ngăn mũi lệch, polyp mũi, hoặc các dị tật bẩm sinh khác có thể làm tắc nghẽn lưu thông không khí và dịch trong xoang, dẫn đến viêm xoang.
• Bệnh lý nền: Các bệnh lý như suy giảm miễn dịch, tiểu đường và các bệnh tự miễn có thể làm tăng nguy cơ viêm xoang.
• Chấn thương vùng mặt: Các chấn thương, phẫu thuật hoặc thủ thuật vùng mặt làm tăng nguy cơ tổn thương và gây viêm xoang.
• Tình trạng viêm mạn tính: Viêm mũi dị ứng mạn tính hoặc các tình trạng viêm khác có thể dẫn đến viêm xoang kéo dài và tái phát.
• Sử dụng thuốc: Sử dụng thuốc xịt mũi hoặc thuốc thông mũi quá mức có thể làm khô và kích ứng niêm mạc xoang, gây viêm.

Biến chứng nguy hiểm xoang bướm viêm gây ra

Do vị trí đặc biệt của xoang bướm, gần các cấu trúc quan trọng như mắt, sọ não và tuyến yên, nên nếu không được điều trị kịp thời và đúng cách, bệnh có thể gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm.

• Viêm màng não: Trường hợp xoang bướm bị viêm lan sang màng não, gây ra viêm màng não. Đây là biến chứng nghiêm trọng, có thể gây tử vong nếu điều trị muộn.
• Áp xe não: Nếu nhiễm trùng lan vào não và hình thành ổ mủ (áp xe), gây ra các triệu chứng như đau đầu nặng, buồn nôn, nôn mửa, co giật và thay đổi tâm thần.
• Viêm tĩnh mạch hang: Tĩnh mạch hang là một cấu trúc mạch máu quan trọng nằm gần xoang bướm. Nhiễm trùng có thể lan vào tĩnh mạch hang, gây ra viêm tĩnh mạch, dẫn đến đông máu và tắc nghẽn dòng máu.
• Nhiễm trùng hốc mắt: Viêm xoang bướm có thể lan vào hốc mắt, gây ra viêm nhiễm, áp xe quanh mắt, dẫn đến sưng, đau, giảm thị lực và gây mù nếu không được điều trị.
• Viêm xương: Nhiễm trùng từ xoang bướm có thể lan vào xương sọ, gây viêm xương rất khó điều trị và cần phẫu thuật.
• Nhiễm trùng huyết: Nếu nhiễm trùng lan vào máu, có thể gây nhiễm trùng huyết, một tình trạng nguy hiểm dẫn đến suy đa tạng và tử vong.

Phương pháp chẩn đoán

Chẩn đoán chính xác viêm xoang bướm cần sự kết hợp của nhiều phương pháp như sau:

Khám lâm sàng:

• Hỏi bệnh sử: Bác sĩ sẽ hỏi về các triệu chứng, thời gian xuất hiện, mức độ nghiêm trọng của các triệu chứng.
• Khám mũi: Kiểm tra tình trạng niêm mạc mũi, có dịch mủ, polyp mũi hay không.

Khám cận lâm sàng:

• Nội soi mũi: Sử dụng một ống nhỏ có gắn camera (ống nội soi) để quan sát trực tiếp bên trong mũi và xoang, giúp bác sĩ nhìn rõ hơn về tình trạng viêm nhiễm và các dị vật gây ra viêm xoang.
• Chụp X-quang: Giúp bác sĩ nhìn thấy hình ảnh của các xoang và xác định sự tồn tại của dịch hoặc bất kỳ tắc nghẽn nào.
• Chụp CT (Cắt lớp vi tính): Cung cấp hình ảnh chi tiết đánh giá kỹ hơn tình trạng của xoang, phát hiện sự tắc nghẽn hoặc các vấn đề khác.
• MRI (Cộng hưởng từ): Chụp MRI được sử dụng để đánh giá các xoang và các cấu trúc lân cận, đặc biệt là nếu có nghi ngờ về các vấn đề liên quan đến mô mềm.
• Xét nghiệm dịch mũi: Lấy mẫu dịch từ mũi hoặc xoang để xét nghiệm vi khuẩn, nấm hoặc virus. Điều này giúp xác định nguyên nhân gây viêm nhiễm và hướng dẫn điều trị kháng sinh nếu cần thiết.
• Xét nghiệm máu: Đo lường các chỉ số viêm trong máu giúp bác sĩ đánh giá mức độ viêm nhiễm và phản ứng của cơ thể đối với viêm xoang.
• Kiểm tra dị ứng: Nếu bác sĩ nghi ngờ viêm xoang do dị ứng, có thể thực hiện các xét nghiệm dị ứng để xác định các tác nhân gây dị ứng cụ thể.

Phương pháp điều trị viêm xoang bướm như thế nào?

Có nhiều phương pháp khác nhau được áp dụng trong điều trị bệnh lý viêm xoang bướm. Tùy từng tình trạng bệnh, bác sĩ sẽ hướng dẫn cách chữa phù hợp, hiệu quả và an toàn.

Dùng nguyên liệu tự nhiên

Các loại thảo dược tự nhiên dưới đây thường được sử dụng trong Y học cổ truyền để hỗ trợ điều trị viêm xoang, giúp giảm các triệu chứng như nghẹt mũi, chảy mũi, đau đầu.

• Gừng: Có tính ấm, vị cay, giúp giảm viêm, long đờm, giảm đau. Người bệnh dùng gừng tươi thái lát hãm nước uống hoặc xông hơi.
• Nghệ: Hoạt chất curcumin trong nghệ có tác dụng chống viêm mạnh mẽ, giúp cải thiện triệu chứng bệnh hiệu quả. Có thể dùng nghệ tươi giã nát đắp lên trán hoặc uống nước nghệ hằng ngày.
• Tỏi: Đây là nguyên liệu có tính kháng khuẩn, kháng viêm tốt. Người bệnh dùng tỏi tươi giã nát, pha với nước ấm uống để cải thiện bệnh.
• Lá húng quế: Nhờ tính ấm, vị cay, dùng lá húng giúp thông mũi, giảm đau đầu và nghẹt mũi rất tốt. Có thể dùng lá húng quế tươi hoặc khô để pha trà uống.
• Lá trầu không: Trong tinh dầu lá trầu chữa hoạt chất kháng viêm giúp sát khuẩn, giảm viêm nhức rất tốt. Bệnh nhân dùng lá trầu không tươi để xông hơi hằng ngày đến khi khỏi bệnh.
• Nước muối sinh lý: Rửa mũi bằng dung dịch nước muối sinh lý giúp làm sạch xoang và giảm viêm. Bạn pha nước muối tại nhà bằng cách hòa tan 1/2 muỗng cà phê muối trong 1 cốc nước ấm và sử dụng bình xịt mũi hoặc dụng cụ rửa mũi.

Cần lưu ý, trước khi sử dụng bất kỳ loại thảo dược nào, cần kiểm tra xem cơ thể có bị dị ứng với thành phần nào không. Bên cạnh đó, các bài thuốc dân gian chỉ nên xem là biện pháp hỗ trợ, không thay thế cho việc điều trị bằng thuốc Tây y.

Sử dụng thuốc Tây y

Điều trị bệnh thường bao gồm nhiều nhóm thuốc khác nhau để giảm triệu chứng, loại bỏ nguyên nhân gây bệnh và ngăn ngừa tái phát như sau:

• Kháng sinh: Dùng khi bệnh do vi khuẩn gây ra, thuốc giúp làm giảm viêm nhiễm. Các loại thường dùng như Amoxicillin, Augmentin, Cefuroxime, Azithromycin, Levofloxacin, Ciprofloxacin.
• Thuốc kháng histamine: Giúp giảm các triệu chứng như ngứa mũi, hắt hơi, chảy nước mũi. Một số thuốc phổ biến như Cetirizine, Loratadine, Desloratadine,…
• Corticosteroid: Giảm nhanh các triệu chứng viêm mũi dị ứng, làm giảm tình trạng viêm, sưng và kích ứng niêm mạc mũi. Thuốc có dạng uống, xịt mũi như Prednisone (uống), Fluticasone (xịt mũi), Mometasone (xịt mũi).
• Thuốc giảm đau: Giảm đau đầu, đau nhức do viêm xoang gây ra. Các loại thuốc thường dùng gồm Paracetamol, Ibuprofen.
• Thuốc chống nấm: Mục đích điều trị nhiễm trùng do nấm, một nguyên nhân ít phổ biến của viêm xoang. Ví dụ các thuốc chống nấm gồm Itraconazole, Voriconazole.
• Thuốc giảm ho và long đờm: Giúp làm loãng và tống đờm ra khỏi xoang. Một số thuốc thường dùng gồm Guaifenesin (long đờm), Dextromethorphan (giảm ho).

Luôn sử dụng thuốc theo đúng liều lượng và thời gian mà bác sĩ đã kê đơn. Không tự ý thay đổi liều lượng hay ngừng thuốc mà không có hướng dẫn của bác sĩ.

Phẫu thuật ngoại khoa

Phẫu thuật được chỉ định trong những trường hợp dưới đây:

• Viêm xoang mạn tính: Viêm nhiễm kéo dài, không đáp ứng với điều trị nội khoa.
• Polyp mũi lớn: Cản trở đường thở, gây khó thở.
• Nhiễm trùng tái phát: Dù đã điều trị bằng kháng sinh nhiều lần nhưng vẫn bị tái nhiễm.
• Biến chứng: Áp xe, viêm màng não, viêm tắc tĩnh mạch xoang hang,…

Phương pháp phẫu thuật phổ biến nhất là nội soi mũi xoang, được thực hiện bằng các dụng cụ nội soi nhỏ đưa vào mũi. Bác sĩ sẽ mở rộng các lỗ thông xoang, loại bỏ polyp, mủ, mô sẹo và phục hồi thông khí cho xoang.

Cần lưu ý phẫu thuật nội soi mũi xoang có thể xảy ra một số biến chứng như:

• Chảy máu: Biến chứng này xảy ra ngay sau phẫu thuật nội soi hoặc vài ngày sau đó.
• Nhiễm trùng: Nguy cơ nhiễm trùng khá thấp nếu được chăm sóc đúng cách.
• Tổn thương cấu trúc xung quanh: Rất hiếm gặp, thường xảy ra khi phẫu thuật phức tạp.

Để đảm bảo an toàn và hiệu quả, người bệnh cần thăm khám kỹ càng trước khi đưa ra quyết định phẫu thuật.

Các biện pháp phòng ngừa viêm xoang bướm hiệu quả

Viêm xoang bướm là một bệnh lý khá phức tạp, tuy nhiên, bạn có thể chủ động phòng ngừa bằng một số biện pháp sau:

• Giữ vệ sinh cá nhân: Rửa tay thường xuyên và đúng cách để tránh nhiễm trùng từ vi khuẩn và virus.
• Tránh tác nhân gây dị ứng: Bao gồm một số yếu tố như bụi, phấn hoa, hoặc lông thú, khói thuốc,… Nên dùng máy lọc không khí và thường xuyên vệ sinh nhà cửa.
• Sử dụng máy làm ẩm không khí: Đặc biệt trong mùa đông hoặc khi không khí khô, sử dụng máy làm ẩm để duy trì độ ẩm trong không khí giúp làm giảm sự khô và kích ứng niêm mạc mũi.
• Vệ sinh mũi: Rửa mũi thường xuyên bằng dung dịch nước muối sinh lý có thể giúp làm sạch các chất nhầy và bụi bẩn, đồng thời duy trì niêm mạc mũi ẩm ướt.
• Giữ cho hệ miễn dịch khỏe mạnh: Duy trì một chế độ ăn uống cân bằng, giàu vitamin và khoáng chất để hỗ trợ hệ miễn dịch. Các thực phẩm giàu vitamin C, như cam và kiwi, có thể giúp tăng cường sức đề kháng.
• Uống đủ nước: Uống đủ nước giúp làm loãng chất nhầy trong xoang, giúp dễ dàng hơn trong việc loại bỏ chúng và giảm nguy cơ tắc nghẽn.
• Kiểm soát bệnh lý nền: Nếu bạn có các bệnh lý liên quan như dị ứng, hen suyễn, hoặc bệnh mũi xoang, hãy theo dõi và điều trị đúng cách để giảm nguy cơ phát triển viêm xoang bướm.
• Điều trị các nhiễm trùng: Nếu bạn bị cảm lạnh hoặc nhiễm trùng đường hô hấp, hãy điều trị kịp thời để tránh các biến chứng như viêm xoang.
• Bảo vệ mũi khi thời tiết thay đổi: Trong thời tiết lạnh hoặc khô, che chắn mũi và miệng khi ra ngoài để tránh tiếp xúc trực tiếp với không khí lạnh và khô.

Viêm xoang bướm là một tình trạng cần được phát hiện sớm và điều trị kịp thời để tránh các biến chứng nghiêm trọng. Nếu bạn có triệu chứng nghi ngờ, nên thăm khám bác sĩ chuyên khoa để được tư vấn và điều trị thích hợp. Bên cạnh đó, cần chủ động áp dụng những biện pháp phòng ngừa và duy trì thói quen sống lành mạnh để giảm thiểu nguy cơ mắc bệnh.