Chạy Thận Là Gì? Những Điều Cần Lưu Ý Trước Và Trong Chạy Thận?

Đặt lịch hẹn

×

Tiến sĩ. Bác sĩ Tiến sĩ, Bác sĩ Nguyễn Thị Vân Anh

Hồ sơ Trung Tâm Thừa Kế và Ứng Dụng Đông Y Việt Nam

Đặt lịch

Sự phát triển của khoa học kỹ thuật đã kéo theo sự phát triển của các phương pháp điều trị thay thế thận. Đặc biệt là phương pháp chạy thận đã giúp các bệnh nhân suy thận kéo dài cuộc sống lên đến hàng chục năm, và cũng nhờ đó mà chất lượng cuộc sống của người bệnh thay đổi tích cực rất nhiều.

Chạy thận là gì? Khi nào bệnh nhân cần chạy thận

Chạy thận nhân tạo là phương pháp lọc máu ngoài cơ thể. Máu của người bệnh thận sẽ được dẫn ra bộ lọc của máy chạy thận để được lọc sạch các chất cặn và nước thừa, sau đó máu sẽ được trả về cơ thể qua các ống dẫn. Từ đó hình thành một vòng tuần hoàn lọc ngoài cơ thể thay thế chức năng lọc máu của thận.

Công nghệ chạy thận hiện nay hoạt động dựa trên các cơ chế sau:

• Cơ chế siêu lọc: Tận dụng áp lực của bơm máu cao hơn áp lực bơm dịch để áp lực tĩnh mạch của khoang máu cao hơn áp lực tại khoang dịch, từ đó dẫn nước từ khoang máu di chuyển sang khoang dịch kèm theo các chất hòa tan.
• Cơ chế khuếch tán riêng phần: Giúp các chất hòa tan như ure, creatinin và các vi chất có trọng lượng phân tử nhỏ, có nồng độ cao trong máu khuếch tán từ khoang máu sang khoang dịch lọc nhờ sự chênh lệch nồng độ.
• Cơ chế dòng đối lưu: Giúp thực hiện việc truyền máu tốt hơn, sau một thời gian khi chất hòa tan ở khoang máu và khoang dịch lọc cân bằng với nhau, quá trình khuếch tán sẽ giảm hiệu lực.

Đây là phương pháp điều trị khá tốn kém vì vậy, ở các bệnh nhân mắc bệnh thận mạn tính (giai đoạn 5 – giai đoạn cuối) mới được chỉ định chạy thận. Ở giai đoạn này, mức lọc cầu thận của người bệnh đã giảm xuống mức rất thấp chỉ còn < 15 ml/ ph/ 1.73 m2. Thận hầu như đã mất hoàn toàn chức năng khiến các chất độc của quá trình chuyển hóa trao đổi chất tích tụ trong cơ thể. 

Bởi vậy, bệnh nhân phải được điều trị chạy thận giai đoạn cuối để duy trì cuộc sống. Ngoài ra, ở các bệnh nhân đái tháo đường, bác sĩ sẽ chỉ định chạy thận nhân tạo sớm hơn các đối tượng khác. Phương pháp chạy thận cũng được sử dụng trong điều trị cho các bệnh nhân suy thận và lọc máu khi bị ngộ độc, uống thuốc quá liều.

Chạy thận như thế nào? Quy trình chạy thận

Ở từng trường hợp bệnh cụ thể, người bệnh sẽ được tiến hành chạy thận với mức lọc, thời gian, số lần thực hiện riêng. Tuy nhiên, quy trình chạy thận thường được thực hiện theo 3 bước chính như sau.

Bước 1: Chuẩn bị

Công tác chuẩn bị cho bệnh nhân chạy thận được bắt đầu từ vài tuần đến vài tháng trước khi thủ tục đầu tiên. Để cho phép tiếp cận dễ dàng vào máu, bác sĩ phẫu thuật sẽ tạo ra một khu vực tiếp cận mạch máu. Đây là vùng ở bên ngoài của cơ thể người bệnh, là nơi máu được lấy ra để tiến hành lọc và sau đó quay trở lại cơ thể. 

Việc tiếp cận vùng lấy máu phẫu thuật cần có thời gian để chữa lành trước khi bắt đầu tiến hành điều trị chạy thận nhân tạo.

Bước 2: Ba loại truy cập được sử dụng

3 loại truy cập phục vụ cho chạy thận là:

• Tạo lỗ động tĩnh mạch (AV): Bằng phẫu thuật tạo ra một kết nối giữa động mạch và tĩnh mạch. Vị trí lỗ AV thường là ở cẳng tay của cánh tay không thuận. Đây là loại truy cập mạch máu được nhiều bác sĩ lựa chọn
• Tạo AV ghép: Nếu các mạch máu có kích thước quá nhỏ để tạo thành một lỗ rò AV, bác sĩ phẫu thuật sẽ sử dụng một ống dẫn linh hoạt tổng hợp được gọi là AV ghép, đôi khi được gọi là ghép cây cầu tổng hợp thay vì tạo ra một đường dẫn giữa một động mạch và tĩnh mạch
• Ống thông tĩnh mạch trung ương: Khi chạy thận nhân tạo cấp cứu, bác sĩ phẫu thuật có thể sử dụng một ống nhựa (ống thông) chèn vào đường tĩnh mạch lớn ở cổ hoặc gần háng để làm ống thông là tạm thời.

Bước 3: Quá trình lọc máu

Trong quá trình lọc máu chạy thận, có hai cây kim được đưa vào cánh tay thông qua truy cập và ghim sẵn tại chỗ để duy trì an toàn phẫu thuật. Mỗi chiếc kim sẽ được gắn vào một ống nhựa dẻo, kết nối với máy lọc được gọi là dialyzer. 

Dialyzer sẽ tiến hành lọc máu một vài ounce tại một thời điểm, dẫn chất thải đi từ máu vào trong một chất lỏng để làm sạch. Máu đã được lọc trở lại cơ thể thông qua kim còn lại.

Trong quá trình điều trị, người bệnh sẽ ngồi hoặc dựa ngửa trên ghế trong khi máu chảy qua các dialyzer. Người bệnh có thể xem truyền hình, đọc sách hoặc ngủ giấc ngủ ngắn trong suốt quá trình lọc máu.

Chạy thận nhân tạo không làm tổn thương đến người bệnh nhưng có thể gây chuột rút ở vùng bụng và buồn nôn khi chất lỏng dư thừa được truyền ra từ cơ thể. Đặc biệt là khi người bệnh được chỉ định tiến hành lọc máu ba lần một tuần (chạy thận nhân tạo thông thường). Với các trường hợp nặng hơn phải chạy thận 6 hoặc 7 lần một tuần (chạy thận nhân tạo hàng ngày) thì lại rất ít gặp phải tình trạng này.

Xuyên suốt quá trình điều trị và sau điều trị, huyết áp và nhịp tim có thể dao động bất thường vì chất thải và nước dư thừa được rút ra từ cơ thể khiến. Vì vậy các kiểm tra áp lực máu và nhịp tim sẽ được kiểm tra nhiều lần trong thời gian điều trị.

Sau khi chạy thận nhân tạo thành công, kim ghim trong người sẽ được loại bỏ từ nơi truy cập và cần cân bằng áp suất được áp cho để ngăn chảy máu.

Chạy thận hết bao nhiêu tiền

Chạy thận thì hết bao nhiêu tiền? Đây là câu hỏi mang tính chất tương đối khó có số liệu chính xác. Bởi các khoản thanh toán cho mỗi lần chạy thận sẽ khác nhau tùy theo thời gian, khu vực sinh sống cũng như thể chất người bệnh và phụ thuộc vào các công nghệ điều trị. 

Theo đánh giá của các chuyên gia, chạy thận tại Việt Nam hiện tiết kiệm được 50% chi phí điều trị so với các nước lớn như Mỹ, Nhật Bản. Tuy nhiên, phải khẳng định rằng dù chi phí có thấp hơn nhưng chạy thận là một cuộc chiến dài hạn của con người trước bệnh tật nên khoản chi phí phải bỏ ra là không hề nhỏ.

Với những người có bảo hiểm y tế sẽ được cơ sở y tế miễn giảm khoảng 80 đến 100% các khoản điều trị liên quan đến lọc máu, thuốc kê đơn và khám bệnh. Ở các trường hợp không được chi trả toàn bộ, các khoản chi phí còn lại mà người bệnh phải chi trả có thể lên đến vài triệu hoặc thậm chí là vài chục triệu cho một tháng điều trị. Con số này là áp lực quá lớn để duy trì dài lâu với các gia đình không có điều kiện..

Theo tính toán, mức chi phí mà bệnh nhân chi trả cho mỗi lần chạy thận thấp nhất là 150.000 VNĐ và cao nhất lên tới 1.000.000 VNĐ. Ngoài các mức phí niêm yết này, một số bệnh viện có quy định chi trả thêm một số phí dịch vụ đi kèm như điện, nước,… dao động trong khoảng 20.000 – 30.000 cho 1 lần.

Hơn nữa, với nhiều bệnh nhân chạy thận chiếm khoảng thời gian dài và phải theo gần như suốt đời để duy trì sự sống. Bởi vậy đây sẽ là gánh nặng rất lớn cho gia đình người bệnh.

Mức phí chạy thận theo công bố của một số bệnh viện để người bệnh tham khảo như sau:

• Bệnh viện miền Đông: 500.000đ/lần
• Bệnh viện 175: 550.000đ/lần
• Bệnh viện Chợ Rẫy: 970.000đ/lần
• Bệnh viện Đa khoa Hà Đông: 300.000đ/lần

Mức giá nói trên chỉ mang tính chất tham khảo, người bệnh nên liên hệ trực tiếp đến bệnh viện để biết được mức giá chính xác với từng loại dịch vụ.

Bệnh nhân chạy thận cần lưu ý gì trước và trong khi chạy thận

Quá trình chuẩn bị cũng như tiến hành chạy thận là giai đoạn nhạy cảm, đảm bảo sự thành công của cuộc phẫu thuật, bởi vậy, người bệnh nên chú ý đến các vấn đề như sau:

• Cần phải giữ gìn và chăm sóc lỗ AV: Cần rửa sạch FAV bằng xà phòng và nước ấm mỗi ngày và trước mỗi lần lọc máu; tuyệt đối không chèn ép hay mang vác nặng bằng tay có mổ FAV; không đo huyết áp ở tay có gắn mổ FAV.
• Kiểm tra FAV mỗi ngày: Khi nhận thấy có bất thường về dòng máu hay cảm thấy không thoải mái bên cánh tay có chứa lỗ AV cần báo ngay cho bác sĩ.
• Theo dõi cân nặng hàng ngày: Khi thận không hoạt động, nước tiểu sẽ giảm, còn dịch thừa sẽ được máy lọc thận đưa ra ngoài, vì vậy, người bệnh cần theo dõi cân nặng hàng ngày để giúp bác sĩ xác định lượng dịch dư thừa
• Chế độ ăn đặc biệt: Protein là chất quan trọng nhất mà các bệnh nhân nên thêm vào khẩu phần ăn, đồng thời hạn chế thức ăn nhiều muối mặn và kali; bổ sung thêm nhiều thực phẩm giàu chất khoáng, vitamin cho các bệnh nhân phòng tránh loãng xương

Chạy thận là quá trình đòi hỏi người bệnh phải duy trì lâu dài và khá tốn kém. Tuy nhiên đây là cách tốt nhất để duy trì sự sống cho những người mắc bệnh về thận. Bởi vậy, hãy thực hiện tốt theo các chỉ định của bác sĩ kết hợp với chế độ ăn uống dinh dưỡng để lấy lại sức khỏe nhanh nhất.