Viêm Da Tiếp Xúc Là Gì? Nguyên Nhân, Dấu Hiệu, Cách Chữa

Đặt lịch hẹn

×

Lương Y Bác sĩ Bùi Thị Thu Hằng

Hồ sơ Trung Tâm Thừa Kế và Ứng Dụng Đông Y Việt Nam

Đặt lịch

Viêm da tiếp xúc là một căn da liễu phổ biến, xảy ra khi da tiếp xúc với các chất gây kích ứng hoặc dị ứng, dẫn đến các triệu chứng như đỏ, ngứa và phát ban. Bệnh có thể gây ảnh hưởng lớn đến chất lượng cuộc sống nếu không được điều trị kịp thời. Hiểu rõ về nguyên nhân và cách điều trị bệnh là bước quan trọng để bảo vệ làn da và duy trì sức khỏe toàn diện.

Bệnh viêm da tiếp xúc là gì?

Bệnh viêm da tiếp xúc là một loại viêm da xảy ra khi làn da của chúng ta tiếp xúc trực tiếp với các chất gây kích ứng từ môi trường bên ngoài. Tình trạng này có thể gây ra các triệu chứng như mẩn đỏ, ngứa ngáy, sưng tấy, thậm chí là phồng rộp và nứt nẻ da.

Có hai loại bệnh viêm da tiếp xúc chủ yếu:

• Viêm da tiếp xúc kích ứng: Đây là loại phổ biến hơn, xảy ra khi da tiếp xúc với các chất có tính ăn mòn hoặc kích thích như hóa chất, xà phòng mạnh, chất tẩy rửa hoặc thậm chí là ma sát quá mức.
• Viêm da tiếp xúc dị ứng: Loại này xảy ra khi hệ miễn dịch của cơ thể phản ứng quá mức với một chất nào đó mà nó coi là có hại, mặc dù chất đó thường không gây vấn đề cho hầu hết mọi người. Các chất gây dị ứng phổ biến bao gồm niken, hương liệu, chất bảo quản và một số loại cây.

Dấu hiệu viêm da tiếp xúc

Triệu chứng viêm da tiếp xúc thường xuất hiện sau khi da tiếp xúc với chất gây kích ứng hoặc dị ứng. Một số dấu hiệu phổ biến:

Triệu chứng ban đầu:

• Ngứa: Đây thường là triệu chứng đầu tiên và phổ biến nhất. Cảm giác ngứa có thể từ nhẹ đến dữ dội, gây khó chịu và ảnh hưởng đến giấc ngủ và sinh hoạt hàng ngày.
• Nóng rát hoặc đau: Vùng da bị ảnh hưởng có thể cảm thấy nóng rát hoặc đau, đặc biệt là khi tiếp xúc với nước hoặc các chất kích thích khác.
• Đỏ da: Da bị viêm sẽ trở nên đỏ và có thể lan rộng ra xung quanh vùng tiếp xúc.

Triệu chứng tiến triển:

• Sưng tấy: Vùng da bị viêm có thể sưng lên, đôi khi kèm theo cảm giác căng tức.
• Phát ban: Phát ban có thể xuất hiện dưới dạng các nốt đỏ nhỏ, mụn nước hoặc thậm chí là các mảng da lớn bị đỏ và sưng.
• Mụn nước hoặc bóng nước: Trong trường hợp nặng, có thể xuất hiện mụn nước hoặc bóng nước chứa dịch trong suốt hoặc vàng. Khi các mụn nước này vỡ ra, chúng có thể gây đau và tăng nguy cơ nhiễm trùng.
• Da khô, nứt nẻ hoặc bong tróc: Da bị viêm có thể trở nên khô, nứt nẻ và bong tróc, đặc biệt là ở các trường hợp bị viêm da tiếp xúc dị ứng mãn tính.
• Da dày lên và sần sùi: Trong một số trường hợp, da có thể dày lên và trở nên sần sùi do phản ứng viêm kéo dài.

Các triệu chứng khác:

• Chảy nước hoặc rỉ dịch: Trong một số trường hợp, vùng da bị viêm có thể bị chảy nước hoặc rỉ dịch, đặc biệt là khi có mụn nước hoặc bóng nước bị vỡ.
• Nhiễm trùng: Nếu vùng da bị viêm bị trầy xước hoặc mụn nước bị vỡ, vi khuẩn có thể xâm nhập và gây nhiễm trùng, dẫn đến các triệu chứng như đau, sưng, đỏ, nóng và chảy mủ.

Nguyên nhân bị viêm da tiếp xúc

Nguyên nhân dẫn đến viêm da tiếp xúc có thể chia thành hai loại chính:

Viêm da tiếp xúc kích ứng:

• Tiếp xúc với các chất kích thích: Đây là nguyên nhân phổ biến nhất. Các chất kích thích có thể gây tổn thương trực tiếp cho da, bao gồm:
• Hóa chất: Xà phòng mạnh, chất tẩy rửa, dung môi, axit, kiềm, xi măng, thuốc tẩy, thuốc nhuộm tóc, sơn móng tay, keo dán, thuốc trừ sâu…
• Thực vật: Cây thường xuân độc, cây sồi độc, cây sơn độc, mủ cao su, nhựa cây, tinh dầu…
• Vật liệu: Niken, cao su, nhựa, len, sợi thủy tinh, kim loại…
• Các yếu tố vật lý: Ma sát, nhiệt độ cao, lạnh, ánh nắng mặt trời, bức xạ…
• Độ ẩm kéo dài: Tiếp xúc lâu dài với nước, mồ hôi, nước tiểu, dịch tiết cơ thể… có thể gây làm suy yếu hàng rào bảo vệ da, khiến da dễ bị kích ứng.

Viêm da tiếp xúc dị ứng:

Đây là phản ứng của hệ miễn dịch đối với một số chất mà nó coi là có hại, mặc dù chất đó thường không gây ảnh hưởng cho hầu hết mọi người. Các chất gây dị ứng phổ biến sẽ bao gồm:

• Kim loại: Niken (có trong trang sức, khóa kéo, khuy áo), coban, crom…
• Hương liệu: Nước hoa, mỹ phẩm, sản phẩm chăm sóc cá nhân…
• Chất bảo quản: Formaldehyde, parabens, methylisothiazolinone…
• Thuốc: Một số loại thuốc bôi ngoài da, thuốc uống…
• Thực vật: Cây thường xuân độc, cây sồi độc, cây sơn độc, hoa cúc, hoa tulip…
• Cao su: Găng tay cao su, bao cao su, băng dính…
• Nhựa: Nhựa epoxy, nhựa acrylic…
• Các chất khác: Thuốc nhuộm, mực xăm, chất chống nắng…

Yếu tố nguy cơ:

Một số yếu tố có thể làm tăng nguy cơ bị viêm da tiếp xúc kích ứng như:

• Tiếp xúc nghề nghiệp: Những người làm việc trong ngành công nghiệp, y tế, làm đẹp, nông nghiệp… có nguy cơ cao hơn do thường xuyên tiếp xúc với các chất kích thích hoặc gây dị ứng.
• Tiền sử dị ứng: Người có tiền sử dị ứng, hen suyễn, viêm da cơ địa… có nguy cơ cao hơn bị viêm da tiếp xúc dị ứng.
• Da nhạy cảm: Người có làn da nhạy cảm dễ bị kích ứng hơn.
• Tuổi tác: Trẻ em và người cao tuổi có da mỏng manh hơn, dễ bị tổn thương hơn.
• Tình trạng sức khỏe: Một số bệnh lý như suy giảm miễn dịch, tiểu đường… có thể làm tăng nguy cơ bị bệnh về da liễu.

‎Bệnh viêm da tiếp xúc có gây nguy hiểm không?

Thông thường viêm da tiếp xúc không gây nguy hiểm đến tính mạng. Hầu hết các trường hợp chỉ gây ra các triệu chứng khó chịu như ngứa, đỏ, sưng và thường tự khỏi sau khi tránh tiếp xúc với chất gây kích ứng hoặc dị ứng và điều trị đúng cách.

Tuy nhiên, trong một số trường hợp, viêm da tiếp xúc có thể dẫn đến các biến chứng nghiêm trọng hơn, bao gồm:

• Nhiễm trùng: Nếu da bị tổn thương nghiêm trọng, vi khuẩn có thể xâm nhập và gây nhiễm trùng. Các dấu hiệu nhiễm trùng bao gồm sưng, đỏ, đau tăng lên, chảy mủ và sốt.
• Phản ứng dị ứng nặng: Trong một số ít trường hợp viêm da tiếp xúc dị ứng có thể gây ra phản ứng dị ứng toàn thân nghiêm trọng gọi là sốc phản vệ. Đây là tình trạng cấp cứu y tế, có thể gây khó thở, sưng mặt và cổ họng, tụt huyết áp, thậm chí tử vong nếu không được điều trị kịp thời.
• Viêm da lan rộng: Đôi khi viêm da tiếp xúc có thể lan rộng ra các vùng da khác trên cơ thể, gây khó chịu và ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống.
• Sẹo: Trong trường hợp bệnh viêm da tiếp xúc dị ứng nặng hoặc kéo dài, có thể để lại sẹo trên da.

Khi nào cần đến khám bác sĩ?

Bạn nên đi khám bác sĩ da liễu ngay khi có các dấu hiệu sau đây:

• Phát ban lan rộng: Nếu phát ban lan rộng ra ngoài vùng tiếp xúc ban đầu hoặc xuất hiện ở nhiều nơi trên cơ thể, có thể là dấu hiệu của phản ứng dị ứng nghiêm trọng hoặc tình trạng da khác.
• Triệu chứng nặng: Nếu bạn gặp các triệu chứng nghiêm trọng như sưng mặt, khó thở, sốt cao hoặc mụn nước lớn chứa đầy mủ, hãy tìm kiếm sự chăm sóc y tế ngay lập tức. Đây có thể là dấu hiệu của hiện tượng nhiễm trùng hoặc phản ứng dị ứng nặng.
• Triệu chứng kéo dài: Nếu các triệu chứng không cải thiện hoặc thậm chí trở nên nặng hơn sau vài ngày tự chăm sóc tại nhà, hãy đi khám bác sĩ để được chẩn đoán và điều trị chính xác.
• Nghi ngờ dị ứng: Nếu bạn nghi ngờ mình bị dị ứng với một chất nào đó, hãy đi khám bác sĩ để được thực hiện các xét nghiệm dị ứng và xác định nguyên nhân gây viêm da.
• Ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống: Nếu viêm da tiếp xúc gây ra nhiều khó chịu, ảnh hưởng đến giấc ngủ, công việc hoặc các hoạt động hàng ngày, hãy đi khám bác sĩ để được tư vấn và điều trị.
• Viêm da ở trẻ em hoặc người cao tuổi: Trẻ em và người cao tuổi có làn da nhạy cảm hơn, dễ bị tổn thương và có nguy cơ biến chứng cao hơn. Vì vậy, hãy đưa họ đi khám bác sĩ ngay khi có dấu hiệu viêm da tiếp xúc.
• Viêm da ở vùng nhạy cảm: Nếu viêm da xuất hiện ở các vùng nhạy cảm như mặt, mắt, bộ phận sinh dục, hãy đi khám bác sĩ ngay để tránh các biến chứng nghiêm trọng.

Điều trị viêm da tiếp xúc 

Có nhiều cách điều trị hiệu quả để kiểm soát tình trạng viêm da tiếp xúc dị ứng, bao gồm:  

Thuốc Tây y

Điều trị viêm da tiếp xúc bằng thuốc Tây y tập trung vào việc giảm viêm, kiểm soát ngứa và ngăn ngừa nhiễm trùng. Sau đây là các loại thuốc thường được bác sĩ kê đơn:

Corticosteroid:

Corticosteroid bôi ngoài da được điều chế dưới dạng kem hoặc thuốc mỡ, có tác dụng giảm viêm và ngứa. Thường được sử dụng cho các trường hợp viêm da tiếp xúc nhẹ đến trung bình. Cần lưu ý sử dụng theo chỉ định của bác sĩ, tránh lạm dụng vì có thể gây tác dụng phụ như mỏng da, rạn da.

Corticosteroid đường uống sẽ được chỉ định cho các trường hợp viêm da tiếp xúc nặng, lan rộng hoặc không đáp ứng với điều trị tại chỗ. Cần sử dụng trong thời gian ngắn và theo dõi chặt chẽ của bác sĩ.

Thuốc kháng histamine:

Thuốc kháng histamine đường uống giúp giảm ngứa, đặc biệt là ngứa về đêm. Tuy nhiên thuốc dễ gây buồn ngủ, nên thận trọng khi sử dụng vào ban ngày. Trong đó thuốc kháng histamine bôi ngoài da được dùng trong trường hợp ngứa nhẹ hoặc bị viêm da tiếp xúc ở mặt, vùng kín….

Kem dưỡng ẩm: 

Kem dưỡng ẩm có tác dụng giúp làm mềm da, giảm khô và ngứa. Nên sử dụng thường xuyên, đặc biệt là sau khi tắm hoặc rửa vùng da bị ảnh hưởng.

Kháng sinh: 

Kháng sinh bôi ngoài da hoặc đường uống được chỉ định khi có dấu hiệu nhiễm trùng thứ phát như mủ, sưng, đau. Cần sử dụng theo chỉ định của bác sĩ, đủ liều và đủ thời gian.

Thuốc ức chế calcineurin:

Bao gồm thuốc Tacrolimus, pimecrolimus được điều chế ở dạng kem hoặc thuốc mỡ, có tác dụng giảm viêm và ngứa. Thường được sử dụng cho các trường hợp viêm da tiếp xúc mạn tính hoặc không đáp ứng với corticosteroid. Cần thận trọng khi sử dụng cho trẻ em và phụ nữ có thai/cho con bú.

Mẹo dân gian

Để đối phó với các triệu chứng như ngứa và sưng, người bệnh có thể áp dụng một số mẹo dân gian như:

Nha đam (lô hội):

• Công dụng: Nha đam có đặc tính làm dịu da, kháng viêm và giữ ẩm, giúp giảm triệu chứng ngứa, rát do viêm da tiếp xúc.
• Cách thực hiện: Lấy phần gel từ lá nha đam tươi, thoa trực tiếp lên vùng da bị viêm 2-3 lần mỗi ngày.

Giấm táo:

• Công dụng: Giấm táo có tính kháng khuẩn và kháng viêm, giúp làm dịu da và giảm viêm.
• Cách thực hiện: Pha loãng giấm táo với nước (tỷ lệ 1:1), dùng bông gòn thấm hỗn hợp và thoa lên vùng da bị viêm. Để khô tự nhiên, sau đó người bệnh rửa lại bằng nước sạch.

Bột yến mạch:

• Công dụng: Bột yến mạch có tác dụng làm dịu da, giảm ngứa và viêm.
• Cách thực hiện: Pha 1-2 chén bột yến mạch vào nước ấm trong bồn tắm, ngâm mình trong 15-20 phút. Áp dụng 1-2 lần mỗi ngày.

Dầu dừa:

• Công dụng: Dầu dừa có tính kháng khuẩn, giữ ẩm, giúp giảm viêm và khô da.
• Cách thực hiện: Thoa dầu dừa nguyên chất lên vùng da bị viêm, để thấm tự nhiên. Người bệnh nên áp dụng từ 2-3 lần mỗi ngày.

Trà xanh:

• Công dụng: Trà xanh có đặc tính chống oxy hóa và kháng viêm, giúp giảm sưng và kích ứng da.
• Cách thực hiện: Pha trà xanh, để nguội, sau đó dùng bông gòn thấm nước trà và thoa lên vùng da bị viêm. Lặp lại 2-3 lần mỗi ngày.

Làm sao để phòng ngừa viêm da tiếp xúc?

Phòng ngừa bệnh viêm da tiếp xúc bao gồm các biện pháp sau:

Nhận biết và tránh tác nhân gây kích ứng, dị ứng:

• Xác định các chất gây bệnh: Nếu bạn biết mình bị dị ứng hoặc nhạy cảm với một số hóa chất nhất định, hãy tránh tiếp xúc với chúng. Nếu không chắc chắn, bạn có thể hỏi bác sĩ để làm xét nghiệm dị ứng.
• Đọc kỹ nhãn sản phẩm: Trước khi sử dụng bất kỳ sản phẩm nào tiếp xúc với da, hãy đọc kỹ nhãn để xem có chứa các thành phần có thể gây kích ứng, dị ứng không.
• Sử dụng đồ bảo hộ: Khi làm việc với các hóa chất hoặc các chất có khả năng gây kích ứng, hãy đeo găng tay, khẩu trang, đi ủng cao su, kính bảo hộ và quần áo bảo hộ phù hợp.
• Thay quần áo ướt hoặc bẩn: Thay quần áo ngay lập tức để tránh da tiếp xúc lâu dài với độ ẩm, có thể làm tăng nguy cơ kích ứng da.
• Rửa tay thường xuyên: Rửa tay sạch sẽ bằng xà phòng dịu nhẹ và nước sau khi tiếp xúc với các chất gây kích ứng.

Chăm sóc da đúng cách:

• Sử dụng sản phẩm dịu nhẹ: Chọn sản phẩm chăm sóc da không có chứa hương liệu, chất tạo màu và các thành phần có thể gây kích ứng khác.
• Dưỡng ẩm thường xuyên: Giữ cho da đủ ẩm bằng cách sử dụng kem dưỡng ẩm phù hợp, đặc biệt là sau khi rửa tay hoặc tắm.
• Tránh tắm nước quá nóng: Nước nóng có thể làm khô da và làm mất đi lớp dầu tự nhiên bảo vệ da, khiến da dễ bị kích ứng hơn.
• Lau khô da nhẹ nhàng: Sau khi tắm hoặc rửa tay, hãy lau khô da bằng khăn mềm, tránh chà xát mạnh.
• Cắt móng tay ngắn: Cắt móng tay ngắn để tránh gây trầy xước da khi gãi, làm tăng nguy cơ nhiễm trùng.

Tăng cường sức khỏe tổng thể:

• Ăn uống lành mạnh: Chế độ ăn uống cân bằng, giàu trái cây, rau củ và ngũ cốc nguyên hạt giúp tăng cường hệ miễn dịch và sức khỏe da.
• Uống đủ nước: Uống đủ nước giúp giữ cho da đủ ẩm và khỏe mạnh.
• Quản lý căng thẳng: Căng thẳng có thể làm trầm trọng thêm các tình trạng da liễu. Hãy điều chỉnh tâm trạng bằng cách xem phim, nghe nhạc, đọc sách, tập yoga, thiền,…
• Ngủ đủ giấc: Ngủ sớm và đủ 8 tiếng mỗi ngày se giúp cơ thể nhanh phục hồi và tăng cường hệ miễn dịch.

Sau khi tiếp xúc với hóa chất:

• Tắm rửa ngay sau khi làm việc: Tắm rửa ngay sau khi làm việc để loại bỏ các chất kích thích còn sót lại trên da.
• Sử dụng kem bảo vệ da: Sử dụng kem bảo vệ da trước khi làm việc để tạo một lớp màng bảo vệ trên da.
• Thông gió tốt: Đảm bảo nơi làm việc có hệ thống thông gió tốt để giảm thiểu tiếp xúc với các hóa chất độc hại.
• Kiểm tra sức khỏe định kỳ: Kiểm tra sức khỏe định kỳ để phát hiện sớm các vấn đề da liễu và có biện pháp can thiệp kịp thời.

Viêm da tiếp xúc mặc dù không nguy hiểm đến tính mạng, nhưng có thể gây khó chịu và làm giảm chất lượng cuộc sống. Việc nắm bắt nguyên nhân và áp dụng các biện pháp điều trị, bao gồm cả mẹo dân gian, có thể giúp kiểm soát triệu chứng và ngăn ngừa tái phát. Đừng quên tham khảo ý kiến bác sĩ để đảm bảo phương pháp điều trị phù hợp và hiệu quả nhất cho tình trạng của bạn.