Viêm Da Dị Ứng ở Trẻ Em: Nguyên Nhân, Triệu Chứng, Điều Trị

Đặt lịch hẹn

×

Lương Y Bác sĩ Bùi Thị Thu Hằng

Hồ sơ Trung Tâm Thừa Kế và Ứng Dụng Đông Y Việt Nam

Đặt lịch

Viêm da dị ứng là một trong những bệnh lý da liễu phổ biến ở trẻ nhỏ. Tình trạng này không chỉ gây khó chịu mà còn ảnh hưởng đáng kể đến chất lượng cuộc sống sinh hoạt và học tập của trẻ. Bài viết dưới đây sẽ cùng bạn đọc tìm hiểu về nguyên nhân, triệu chứng và các phương pháp điều trị bệnh viêm da dị ứng ở trẻ em, giúp cha mẹ quản lý và giảm thiểu những tác động tiêu cực của bệnh lên con trẻ.

Viêm da dị ứng ở trẻ em là gì?

Viêm da dị ứng ở trẻ em, thường được gọi là chàm (eczema), là một tình trạng viêm mãn tính của da gây ra bởi phản ứng quá mức của hệ thống miễn dịch. Triệu chứng đặc trưng của bệnh là da khô, ngứa, đỏ và xuất hiện các mẩn đỏ, vảy vô cùng khó chịu.

Đây là một trong những bệnh lý da liễu phổ biến nhất ở trẻ em, ảnh hưởng đến khoảng 10-20% trẻ nhỏ trên toàn thế giới. Bệnh thường xuất hiện ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ, thậm chí còn có thể kéo dài đến tuổi trưởng thành.

Triệu chứng nhận biết

Viêm da dị ứng ở trẻ em thường xuất hiện với các triệu chứng đặc trưng. Những triệu chứng này có thể thay đổi theo độ tuổi và mức độ nghiêm trọng của bệnh. Dưới đây là các triệu chứng nhận biết viêm da dị ứng ở trẻ em:

Triệu chứng chung

Trẻ em khi bị viêm da dị ứng sẽ xuất hiện các triệu chứng chung như sau:

• Khô da: Da của trẻ thường rất khô, dễ bong tróc và nứt nẻ. Khô da có thể làm cho da trở nên thô ráp và kém đàn hồi.
• Ngứa ngáy: Ngứa là triệu chứng phổ biến và khó chịu nhất, có thể rất nghiêm trọng, đặc biệt vào ban đêm. Trẻ thường xuyên gãi da, điều này có thể làm tổn thương da thêm và dẫn đến nhiễm trùng.
• Phát ban: Phát ban thường xuất hiện dưới dạng các mảng đỏ hoặc nâu xám. Phát ban có thể kèm theo cảm giác nóng và khó chịu trên da.
• Da dày và sẫm màu: Do gãi thường xuyên, da có thể trở nên dày hơn và sẫm màu, đặc biệt là ở các vùng thường xuyên bị ảnh hưởng.
• Xuất hiện mụn nước: Trong một số trường hợp, mụn nước nhỏ có thể xuất hiện và khi vỡ, chúng có thể gây ra dịch nhầy và đóng vảy.

Triệu chứng theo độ tuổi

Dựa theo độ tuổi, trẻ có thể có những dấu hiệu riêng biệt như:

Trẻ sơ sinh dưới 2 tuổi

• Vị trí: Phát ban thường xuất hiện trên mặt, da đầu và các vùng da thường xuyên bị ẩm ướt như khuỷu tay và đầu gối.
• Biểu hiện: Da có thể nổi mẩn đỏ, ngứa, có thể có mụn nước nhỏ. Khi bị trầy xước, da có thể chảy dịch hoặc mủ.

Trẻ nhỏ từ 2 đến 12 tuổi

• Vị trí: Phát ban thường thấy ở các vùng gấp như khuỷu tay, cổ tay, đầu gối và cổ.
• Biểu hiện: Da thường khô, sần sùi và có thể dày hơn do việc gãi thường xuyên. Vùng da bị ảnh hưởng còn trở nên sẫm màu hơn.

Trẻ em trên 12 tuổi

• Vị trí: Các vùng bị ảnh hưởng phổ biến bao gồm mặt, cổ, các vùng xung quanh mắt, cổ tay và bàn tay.
• Biểu hiện: Da có thể xuất hiện các mảng đỏ, dày và rất khô. Tình trạng ngứa có thể trở nên nghiêm trọng và gây mất ngủ.

Nguyên nhân khiến trẻ nhỏ bị viêm da dị ứng 

Viêm da dị ứng ở trẻ em có thể do nhiều nguyên nhân khác nhau, thường liên quan đến sự kết hợp của yếu tố di truyền, môi trường và hệ miễn dịch. 

Dưới đây là những nguyên nhân chính gây ra viêm da dị ứng ở trẻ em:

Yếu tố di truyền

• Tiền sử gia đình: Trẻ có cha hoặc mẹ bị viêm da dị ứng, hen suyễn, hoặc viêm mũi dị ứng có nguy cơ cao hơn bị viêm da dị ứng. Bệnh thường có tính di truyền và có thể xuất hiện trong nhiều thế hệ.
• Đột biến gen: Một số đột biến gen liên quan đến chức năng hàng rào da, chẳng hạn như gen filaggrin, có thể làm tăng nguy cơ phát triển viêm da dị ứng.

Rối loạn hàng rào bảo vệ da

• Da khô: Ở trẻ bị viêm da dị ứng, hàng rào bảo vệ da thường bị tổn thương, dẫn đến mất nước và da dễ bị khô.
• Mất lipid tự nhiên: Sự thiếu hụt các lipid bảo vệ tự nhiên trong da làm tăng khả năng thẩm thấu của các chất kích thích và dị nguyên, dễ dẫn đến viêm da.

Hệ miễn dịch hoạt động quá mức

• Phản ứng miễn dịch: Hệ miễn dịch của trẻ có thể phản ứng quá mức với các yếu tố bình thường, dẫn đến viêm da.
• Mất cân bằng miễn dịch: Ở một số trẻ, sự mất cân bằng giữa các tế bào miễn dịch có thể góp phần vào sự phát triển của viêm da dị ứng.

Yếu tố môi trường

• Ô nhiễm không khí: Khói bụi và các chất ô nhiễm có thể làm kích thích và làm tổn thương da.
• Khí hậu: Thời tiết khô hoặc quá ẩm, thay đổi khí hậu đột ngột có thể làm trầm trọng thêm các triệu chứng.
• Tiếp xúc với các chất kích thích: Bao gồm lông thú, phấn hoa, khói thuốc và các hóa chất trong xà phòng và chất tẩy rửa.

Thực phẩm và dị ứng

• Dị ứng thực phẩm: Một số trẻ bị dị ứng với các loại thực phẩm như sữa bò, trứng, đậu phộng hoặc đậu nành, điều này có thể kích thích hoặc làm trầm trọng thêm viêm da dị ứng.
• Dị ứng tiếp xúc: Tiếp xúc với một số loại vải hoặc hóa chất cũng có thể gây ra viêm da dị ứng.

Nguyên nhân khác

• Tâm lý: Căng thẳng, lo lắng có thể làm trầm trọng thêm tình trạng viêm da dị ứng ở trẻ em, mặc dù không phải là nguyên nhân chính gây ra bệnh.
• Nhiễm vi khuẩn: Da của trẻ bị viêm da dị ứng dễ bị nhiễm trùng do vi khuẩn như Staphylococcus aureus, điều này có thể làm tình trạng viêm da trở nên tồi tệ hơn.

Viêm da dị ứng ở trẻ em gây nguy hiểm không?

Viêm da dị ứng ở trẻ em thường không nguy hiểm đến tính mạng, nhưng nó có thể gây ra nhiều vấn đề ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống của trẻ và gia đình. Dưới đây là một số yếu tố cần xem xét về mức độ nguy hiểm và các tác động của viêm da dị ứng:

Nguy cơ nhiễm trùng:

Trẻ em bị viêm da dị ứng có xu hướng gãi nhiều, điều này có thể gây ra các vết trầy xước và làm tăng nguy cơ nhiễm trùng da. Vi khuẩn như Staphylococcus aureus thường dễ xâm nhập vào các vết thương hở này, gây ra nhiễm trùng có mủ hoặc viêm mô tế bào. Nếu có sưng, đỏ, chảy mủ hoặc đau nhiều hơn tại vùng da bị ảnh hưởng, cần đưa trẻ đi khám bác sĩ ngay.

Tác động tâm lý và cảm xúc:

Ngứa nhiều vào ban đêm có thể làm gián đoạn giấc ngủ, gây mệt mỏi và khó chịu cho trẻ. Trẻ có thể cảm thấy tự ti hoặc lo lắng về tình trạng da của mình, đặc biệt nếu bệnh kéo dài hoặc trở nên nặng.

Dễ gây ra những bệnh dị ứng khác:

Trẻ bị viêm da dị ứng có nguy cơ cao phát triển các bệnh dị ứng khác như hen suyễn hoặc viêm mũi dị ứng, một hiện tượng được gọi là “tam giác dị ứng”.

Phản ứng với thuốc:

Một số thuốc bôi hoặc uống dùng để điều trị viêm da dị ứng có thể gây tác dụng phụ. Corticosteroid nếu dùng lâu dài hoặc ở liều cao, có thể gây mỏng da và các vấn đề về sức khỏe khác.

Điều trị bệnh viêm da dị ứng ở trẻ em

Chữa viêm da dị ứng ở trẻ em thường tập trung vào việc giảm triệu chứng, kiểm soát các đợt bùng phát và ngăn ngừa tái phát. Dưới đây là một số phương pháp điều trị hiệu quả kết hợp giữa Y học hiện đại và mẹo dân gian:

Mẹo dân gian

Dưới đây là một số mẹo dân gian thường được sử dụng để cải thiện viêm da dị ứng ở trẻ em:

• Dầu dừa: Dầu dừa có đặc tính kháng viêm và kháng khuẩn, giúp giữ ẩm và làm dịu da. Cha mẹ hãy thoa một lớp mỏng dầu dừa lên vùng da bị ảnh hưởng của trẻ trước khi đi ngủ. Nên sử dụng dầu dừa nguyên chất, không pha trộn hương liệu.
• Bột yến mạch: Bột yến mạch có tác dụng làm dịu ngứa và kích ứng da, đồng thời dưỡng ẩm cho da. Cho một ít bột yến mạch vào một miếng vải sạch, buộc chặt lại và ngâm trong nước ấm khoảng 10-15 phút. Sử dụng nước ngâm này để tắm cho trẻ, hoặc đắp trực tiếp lên vùng da bị viêm.
• Nha đam: Nha đam có đặc tính làm dịu và chống viêm, giúp giảm ngứa và làm lành da nhanh chóng. Tách gel nha đam từ lá tươi và thoa lên vùng da bị viêm của trẻ. Để da khô tự nhiên và rửa lại cho trẻ bằng nước ấm.
• Lá trà xanh: Trà xanh chứa chất chống oxy hóa và kháng viêm, giúp giảm viêm và ngứa. Đun sôi 2 lít nước với lá trà xanh sau đó để nguội. Sử dụng nước trà xanh để rửa vùng da bị viêm hoặc ngâm vải mềm vào nước trà rồi đắp lên da.
• Mật ong: Mật ong có đặc tính kháng khuẩn và dưỡng ẩm, giúp làm lành da và giảm ngứa. Thoa một lớp mỏng mật ong nguyên chất lên vùng da bị dị ứng của trẻ. Để lưu lại trên da trẻ khoảng 20-30 phút rồi rửa sạch bằng nước ấm.

Thuốc Tây y

Các loại thuốc thường được sử dụng để điều trị bệnh viêm da dị ứng ở trẻ em:

• Kem dưỡng ẩm: Kem dưỡng ẩm giúp duy trì độ ẩm cho da, giảm khô và nứt nẻ. Thoa kem dưỡng ẩm nhiều lần trong ngày, đặc biệt sau khi tắm để giữ cho da luôn mềm mại và tránh khô da.
• Corticosteroid bôi tại chỗ: Bao gồm Hydrocortisone, betamethasone, giúp giảm viêm và ngứa. Đây là loại thuốc điều trị chính trong viêm da dị ứng. Bôi theo chỉ định của bác sĩ, thường chỉ dùng trong thời gian ngắn để tránh tác dụng phụ như mỏng da.
• Thuốc ức chế Calcineurin: Bao gồm Tacrolimus (Protopic), pimecrolimus (Elidel), có tác dụng giảm viêm mà không gây mỏng da như corticosteroid. Được chỉ định cho các vùng da mỏng hoặc khi corticosteroid không hiệu quả.
• Thuốc kháng Histamine: Gồm các thuốc Diphenhydramine (Benadryl), cetirizine (Zyrtec). Thuốc có tác dụng giảm ngứa và giúp trẻ ngủ ngon hơn vào ban đêm, thường dùng vào buổi tối để giảm ngứa và cải thiện giấc ngủ.
• Thuốc kháng sinh: Bao gồm Mupirocin (Bactroban) dạng kem bôi hoặc thuốc kháng sinh đường uống như cephalexin. Thuốc điều trị nhiễm trùng da do vi khuẩn, thường xảy ra do gãi nhiều.  
• Thuốc ức chế hệ thống miễn dịch: Là các loại thuốc như Cyclosporine, methotrexate. Thuốc sử dụng trong trường hợp nghiêm trọng, khi các phương pháp khác không hiệu quả. Tuy nhiên thuốc chỉ nên dùng ngắn hạn vì có thể gây ra tác dụng phụ.

Phòng bệnh viêm da dị ứng ở trẻ em

Phòng ngừa viêm da dị ứng ở trẻ em là một phần quan trọng để giảm thiểu các triệu chứng và ngăn ngừa các đợt bùng phát của bệnh. 

Dưới đây là một số biện pháp phòng bệnh hiệu quả mà cha mẹ nên áp dụng:

• Sử dụng kem dưỡng ẩm: Thoa kem dưỡng ẩm không chứa hương liệu hoặc hóa chất mạnh ít nhất hai lần mỗi ngày, đặc biệt là sau khi tắm, để duy trì độ ẩm cho da.
• Chọn sản phẩm phù hợp: Sử dụng các loại kem hoặc thuốc mỡ dưỡng ẩm phù hợp với làn da nhạy cảm của trẻ.
• Tránh chất gây dị ứng: Hạn chế tiếp xúc với các dị nguyên như phấn hoa, bụi, lông thú nuôi và các loại thực phẩm gây dị ứng.
• Tránh tiếp xúc với hóa chất mạnh: Tránh sử dụng xà phòng, chất tẩy rửa và sản phẩm chăm sóc da có hóa chất mạnh hoặc hương liệu.
• Tắm đúng cách: Tắm cho trẻ bằng nước ấm (không quá nóng) và sử dụng sữa tắm không chứa xà phòng. Thời gian tắm cho trẻ chỉ khoảng 5-10 phút.
• Làm khô nhẹ nhàng: Sau khi tắm, lau khô da nhẹ nhàng bằng khăn mềm, không cọ xát mạnh.
• Mặc quần áo chất liệu mềm mại: Chọn quần áo làm từ chất liệu cotton mềm mại, thoáng mát để tránh kích ứng da.
• Giặt sạch quần áo: Sử dụng bột giặt không chứa hương liệu và đảm bảo giặt sạch quần áo để loại bỏ hoàn toàn chất tẩy rửa.
• Kiểm soát độ ẩm: Giữ cho môi trường sống không quá khô bằng cách sử dụng máy tạo độ ẩm trong phòng, đặc biệt là vào mùa đông khi không khí thường khô.
• Vệ sinh nhà cửa: Dọn dẹp và hút bụi thường xuyên để giảm tiếp xúc với bụi và lông thú nuôi.
• Tránh thực phẩm gây dị ứng: Nếu trẻ có dấu hiệu dị ứng với một số thực phẩm, hãy loại bỏ chúng khỏi chế độ ăn uống sau khi tham khảo ý kiến của bác sĩ.
• Chế độ ăn cân bằng: Đảm bảo trẻ có chế độ ăn uống cân bằng, giàu chất dinh dưỡng để tăng cường hệ miễn dịch.
• Thư giãn và nghỉ ngơi: Tạo cho trẻ môi trường thư giãn, thoải mái để giảm căng thẳng, giúp cải thiện tình trạng bệnh. Khuyến khích các hoạt động vui chơi ngoài trời phù hợp, giúp trẻ giảm stress và nâng cao sức khỏe tinh thần.
• Theo dõi, chăm sóc y tế: Sử dụng các loại thuốc bôi hoặc uống theo hướng dẫn của bác sĩ để kiểm soát triệu chứng. Theo dõi sức khỏe thường xuyên để phòng ngừa kịp thời các đợt bùng phát. 

Trên đây là những thông tin khá chi tiết về bệnh viêm da dị ứng ở trẻ em. Mặc dù bệnh gây ra nhiều triệu chứng khó chịu, tuy nhiên với sự chăm sóc và điều trị đúng cách, tình trạng này có thể được kiểm soát hiệu quả. Điều quan trọng là cha mẹ cần biết cách phòng ngừa và chăm sóc da hàng ngày cho trẻ để duy trì sức khỏe làn da cho trẻ và ngăn ngừa các đợt bùng phát.