Bệnh Gút Là Gì? Tìm Hiểu Dấu Hiệu, Biến Chứng, Cách Điều Trị

Đặt lịch hẹn

×

Lương Y Lương Y Phùng Hải Đăng

Hồ sơ Trung Tâm Thừa Kế và Ứng Dụng Đông Y Việt Nam

Đặt lịch

Bệnh gút còn được biết đến với tên gọi thống phong. Đây là một dạng viêm khớp gây đau đớn và ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng cuộc sống. Hãy cùng chúng tôi tìm hiểu sâu hơn về căn bệnh này, từ nguyên nhân, dấu hiệu thường gặp, đến các phương pháp chẩn đoán và điều trị hiệu quả.

Bệnh gút (gout) là gì?

Bệnh gút là một dạng viêm khớp gây đau đớn do sự tích tụ quá mức axit uric trong máu. Khi nồng độ axit uric vượt quá ngưỡng hòa tan, nó sẽ kết tinh thành các tinh thể urat sắc nhọn, lắng đọng trong khớp và các mô xung quanh.

Điều này gây ra các cơn đau dữ dội, sưng tấy và viêm tại các khớp, thường bắt đầu ở ngón chân cái, sau đó là ngón tay, đầu gối,…

Triệu chứng bệnh gút ở từng giai đoạn

Ở mỗi giai đoạn, triệu chứng bệnh gút sẽ có sự khác biệt như sau:

Giai đoạn gút không có triệu chứng:

• Nồng độ axit uric trong máu tăng cao nhưng chưa gây ra triệu chứng rõ ràng.
• Giai đoạn này có thể kéo dài âm thầm trong nhiều năm.

Giai đoạn gút cấp tính:

• Cơn đau dữ dội tại một hoặc nhiều khớp, thường xảy ra đột ngột vào ban đêm và kéo dài vài ngày đến vài tuần.
• Sưng, nóng, đỏ và đau nhức dữ dội tại khớp bị ảnh hưởng. Thường gặp nhất ở ngón chân cái, nhưng cũng có thể xảy ra ở các khớp khác như mắt cá chân, đầu gối, cổ tay, khuỷu tay, ngón tay.

Giai đoạn giữa của các cơn gút cấp:

• Không có triệu chứng gì, có thể kéo dài từ vài tháng đến vài năm.
• Nếu không được điều trị, sau giai đoạn này, các cơn gút cấp sẽ xảy ra thường xuyên hơn và kéo dài hơn.

Giai đoạn gút mạn tính:

• Hình thành các cục tophi – những u cục cứng chứa tinh thể urat, thường xuất hiện ở các khớp, dưới da hoặc ở các cơ quan khác như thận.
• Gây biến dạng khớp, hạn chế vận động và tàn phế.
• Tăng nguy cơ các biến chứng như sỏi thận, suy thận, bệnh tim mạch.

Nguyên nhân gây bệnh gút

Nguyên nhân chính gây bệnh gút là do tích tụ quá mức axit uric trong máu, dẫn đến việc hình thành các tinh thể urat lắng đọng trong khớp và các mô xung quanh. Sự tích tụ này có thể do 2 cơ chế, bao gồm:

• Tăng sản xuất axit uric: Do rối loạn chuyển hóa purin nội sinh (chất tạo ra axit uric) trong cơ thể. Ngoài ra, có thể do chế độ ăn uống giàu purin.
• Giảm đào thải axit uric: Suy giảm chức năng thận, khiến thận không thể lọc và đào thải axit uric hiệu quả.

Ngoài ra, còn có một số yếu tố nguy cơ khác làm tăng khả năng mắc bệnh gút, bao gồm:

• Yếu tố di truyền: Người có tiền sử gia đình mắc bệnh gút tiềm ẩn nguy cơ cao hơn.
• Giới tính và tuổi tác: Nam giới và người trên 40 tuổi có nguy cơ mắc bệnh gout hơn những đối tượng khác.
• Chế độ ăn uống không lành mạnh: Thực phẩm giàu purin như thịt đỏ, nội tạng động vật, hải sản và các loại thức ăn nhiều đạm, đều làm tăng nồng độ axit uric trong cơ thể, gây nguy cơ mắc gút.
• Rượu bia và đồ uống có đường: Rượu, đặc biệt là bia và các loại nước ngọt chứa fructose có thể làm tăng nồng độ axit uric trong máu, dẫn đến cơn đau gút.
• Thừa cân và béo phì: Người béo phì có nguy cơ mắc gút cao hơn, vì cơ thể họ sản xuất nhiều axit uric hơn và có khả năng đào thải axit uric kém hơn.
• Sử dụng thuốc: Một số loại thuốc như thuốc lợi tiểu (dùng để điều trị huyết áp cao), aspirin liều thấp hoặc thuốc chống thải ghép làm giảm khả năng thải trừ axit uric trong cơ thể.

Bệnh gút nguy hiểm không? Các biến chứng tiềm ẩn

Bệnh gút không chỉ gây đau đớn mà còn tiềm ẩn nhiều biến chứng nguy hiểm. Cụ thể, nếu không được kiểm soát và điều trị đúng cách, có thể gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe và chất lượng cuộc sống của người bệnh.

Biến chứng tại khớp:

• Viêm khớp mạn tính: Các cơn gút cấp tính tái phát nhiều lần có thể dẫn đến viêm khớp mạn tính, gây đau nhức, sưng tấy và hạn chế vận động khớp.
• Tổn thương khớp vĩnh viễn: Tình trạng viêm kéo dài có thể làm tổn thương sụn khớp và xương, gây biến dạng khớp và thậm chí tàn phế.
• Cục tophi: Tinh thể urat tích tụ dưới da tạo thành các cục u cứng, gây đau, biến dạng và nhiễm trùng.

Biến chứng tại thận:

• Sỏi thận: Axit uric dư thừa có thể kết tinh thành sỏi trong thận, gây đau dữ dội, tắc nghẽn đường tiết niệu và nhiễm trùng.
• Suy thận: Tình trạng lắng đọng tinh thể urat trong thận kéo dài gây tổn thương thận, suy giảm chức năng thận và thậm chí suy thận mạn tính.

Biến chứng tim mạch:

• Tăng huyết áp: Bệnh gút làm tăng nguy cơ mắc bệnh tăng huyết áp, một yếu tố nguy cơ quan trọng của bệnh tim mạch.
• Bệnh mạch vành: Người bệnh gút có nguy cơ cao hơn mắc bệnh mạch vành, dẫn đến đau thắt ngực, nhồi máu cơ tim và đột quỵ.

Biến chứng khác:

• Nhiễm trùng: Các cục tophi và vết loét do gút có thể bị nhiễm trùng, gây nguy hiểm đến tính mạng.
• Giảm chất lượng cuộc sống: Đau đớn, hạn chế vận động và các biến chứng khác của bệnh gút có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng cuộc sống của người bệnh.

Khi nào cần gặp bác sĩ?

Bạn nên gặp bác sĩ trong các trường hợp sau đây để đảm bảo kiểm soát bệnh hiệu quả và tránh các biến chứng:

• Xuất hiện cơn đau gút cấp tính lần đầu: Đau dữ dội, sưng, nóng, đỏ ở một hoặc nhiều khớp, đặc biệt là ngón chân cái.
• Cơn gút cấp tái phát thường xuyên: Nếu các cơn đau gút xảy ra ngày càng thường xuyên và kéo dài hơn, có thể bệnh đang tiến triển nặng hơn và cần điều chỉnh phác đồ điều trị.
• Có triệu chứng nghi ngờ biến chứng: Đau vùng hông, tiểu ra máu, sưng phù bất thường, sốt cao,…
• Có bệnh nền: Người mắc bệnh gút kèm theo các bệnh lý như tăng huyết áp, tiểu đường, bệnh thận,…
• Cần tư vấn chế độ ăn uống và lối sống: Bác sĩ sẽ giúp bạn xây dựng chế độ ăn uống và lối sống phù hợp để kiểm soát bệnh gút hiệu quả.
• Đang dùng thuốc trị gút và gặp tác dụng phụ: Nếu gặp bất kỳ tác dụng phụ nào từ thuốc, hãy báo ngay cho bác sĩ để được điều chỉnh liều lượng hoặc thay đổi thuốc.

Phương pháp chẩn đoán

Chẩn đoán bệnh gout được thực hiện qua nhiều phương pháp khác nhau, nhằm xác định chính xác nguyên nhân gây ra các triệu chứng và mức độ nghiêm trọng của bệnh.

Tiền sử bệnh và khám lâm sàng:

• Bác sĩ sẽ hỏi về các triệu chứng của bạn, đặc biệt là các cơn đau khớp cấp tính, vị trí và tần suất xảy ra.
• Bác sĩ cũng kiểm tra các khớp bị ảnh hưởng, tìm kiếm các dấu hiệu viêm, sưng, nóng, đỏ và hạn chế vận động.
• Ngoài ra, bác sĩ sẽ tìm hiểu về tiền sử gia đình, chế độ ăn uống, lối sống và các bệnh lý nền khác của bạn.

Xét nghiệm:

• Xét nghiệm máu: Xét nghiệm này đo nồng độ axit uric trong máu. Nếu nồng độ axit uric cao, có thể chỉ ra nguy cơ mắc bệnh gút. Tuy nhiên, không phải tất cả người có mức axit uric cao đều mắc bệnh gút, vì vậy cần kết hợp với các phương pháp khác.
• Xét nghiệm dịch khớp: Bác sĩ sử dụng kim để lấy một mẫu dịch từ khớp bị ảnh hưởng và kiểm tra dưới ống kính hiển vi để tìm kiếm tinh thể urat. Đây là xét nghiệm chính xác nhất để chẩn đoán gút.
• Xét nghiệm nước tiểu: Xét nghiệm này nhằm đo lượng axit uric thải ra qua nước tiểu trong 24 giờ. Kết quả giúp bác sĩ xác định liệu cơ thể có sản xuất quá nhiều axit uric hoặc không thải trừ đủ axit uric.

Chẩn đoán hình ảnh:

• X-quang: Giúp bác sĩ quan sát các tổn thương ở khớp do sự tích tụ lâu dài của các tinh thể urat. Phương pháp này thường áp dụng cho những bệnh nhân bị gút mạn tính để theo dõi hư hại của khớp​.
• Siêu âm: Siêu âm giúp phát hiện các tinh thể urat tích tụ trong khớp hoặc mô mềm. Đây là phương pháp chẩn đoán sớm và chính xác trong nhiều trường hợp, đặc biệt khi bệnh chưa phát triển nặng​.
• Chụp cắt lớp vi tính năng lượng kép (DECT): Kết hợp hình ảnh X-quang từ nhiều góc độ khác nhau để phát hiện các tinh thể urat trong khớp.

Cách điều trị bệnh gút

Hiện nay, bệnh gút thường được điều trị bằng các phương pháp dưới đây:

Sử dụng thuốc Tây

Các nhóm thuốc điều trị bệnh gút chủ yếu được chia thành hai loại chính, phục vụ cho hai mục đích điều trị khác nhau:

Thuốc trị gút cấp tính:

Nhằm giảm đau, chống viêm và kiểm soát các triệu chứng cấp tính khi cơn gút bùng phát.

• Thuốc kháng viêm không steroid (NSAIDs): Có tác dụng giảm đau và kháng viêm nhanh chóng. Bao gao gồm ibuprofen, naproxen, diclofenac, indomethacin.
• Colchicine: Thuốc này có tác dụng giảm viêm và ngăn ngừa các cơn gút cấp tái phát.
• Corticosteroid: Phổ biến là prednisone, có tác dụng chống viêm mạnh, thường được sử dụng khi bệnh nhân không thể dùng NSAIDs hoặc colchicine.

Thuốc điều trị dự phòng và kiểm soát lâu dài: 

Nhằm mục đích giảm nồng độ axit uric trong máu, ngăn ngừa các cơn gút cấp tái phát và các biến chứng về sau.

• Thuốc ức chế sản xuất axit uric: Có tác dụng ức chế enzyme xanthine oxidase, từ đó giảm sản xuất axit uric. Bao gồm thuốc Allopurinol và Febuxostat.
• Thuốc tăng đào thải axit uric: Thuốc này giúp tăng cường đào thải axit uric qua thận. Phổ biến là Probenecid và Lesinurad.
• Thuốc Pegloticase: Đây là một loại enzyme có tác dụng phân hủy axit uric thành allantoin, một chất dễ dàng đào thải qua thận.

Mẹo dân gian chữa gút

Đối với trường hợp bị gout giai đoạn đầu, triệu chứng đau nhức nhẹ có thể áp dụng các mẹo dân gian dưới đây để cải thiện tình trạng bệnh.

Dùng lá vối:

• Tác dụng: Một số thành phần trong lá vối có thể giúp tăng cường đào thải axit uric qua thận, từ đó giảm nguy cơ hình thành tinh thể urat gây bệnh gút.
• Cách thực hiện: Rửa sạch lá vối tươi hoặc khô, đun sôi với nước khoảng 10 – 15 phút. Chắt lấy nước vối để uống trong ngày.

Kết hợp lá trầu và nước dừa:

• Tác dụng: Nước dừa giàu khoáng chất, đặc biệt là kali hỗ trợ quá trình đào thải axit uric qua thận. Đồng thời kết hợp lá trầu chứa các hoạt chất có khả năng chống viêm, giảm đau khớp hiệu quả.
• Cách thực hiện: Lấy khoảng 5 – 7 lá trầu không, rửa sạch, giã nát. Lọc lấy nước cốt và hòa cùng nước dừa xiêm (dừa non). Uống hỗn hợp này vào buổi sáng sớm, trước khi ăn sáng.

Dùng gừng:

• Tác dụng: Gừng có tác dụng kháng viêm tự nhiên và giúp giảm đau, làm giảm viêm khớp liên quan đến gút​.
• Cách dùng: Ngâm vài lát gừng tươi trong nước sôi khoảng 10 phút, có thể thêm mật ong hoặc chanh rồi uống. Ngoài ra người bệnh có thể sử dụng dầu gừng để xoa bóp khu vực bị viêm khớp hoặc đau nhức.

Nghệ:

• Tác dụng: Curcumin trong nghệ có tác dụng chống viêm và chống oxy hóa mạnh mẽ, giúp giảm đau và sưng trong các cơn gút cấp.
• Cách dùng: Uống tinh bột nghệ 1 – 2 lần/ngày, mỗi lần uống 500 – 1000mg.

Hướng dẫn phòng ngừa gút

Bạn hoàn toàn có thể chủ động phòng ngừa và kiểm soát bệnh này bằng cách thực hiện những biện pháp sau đây:

Điều chỉnh chế độ ăn uống:

• Hạn chế thực phẩm giàu purin: Hạn chế hoặc tránh các loại thực phẩm như nội tạng động vật, hải sản có vỏ, thịt đỏ, nấm, măng tây, bia rượu, nước ngọt có đường.
• Tăng cường thực phẩm ít purin: Ăn nhiều rau xanh, trái cây, ngũ cốc nguyên hạt, các sản phẩm từ sữa ít béo, trứng, thịt gia cầm (bỏ da), cá (trừ các loại cá giàu purin).
• Uống đủ nước: Nên uống ít nhất từ 2 – 3 lít nước mỗi ngày để thận đào thải axit uric hiệu quả.
• Hạn chế rượu bia: Rượu bia làm tăng sản xuất axit uric và giảm đào thải qua thận.

Duy trì lối sống lành mạnh:

• Kiểm soát cân nặng: Giảm cân nếu bạn đang thừa cân hoặc béo phì, vì béo phì làm tăng nguy cơ mắc bệnh gút.
• Tập thể dục đều đặn: Vận động giúp kiểm soát cân nặng, tăng cường sức khỏe và giảm tỉ lệ mắc bệnh gút hiệu quả.
• Không hút thuốc: Hút thuốc làm tăng nguy cơ mắc bệnh gút và các bệnh lý khác.

Theo dõi sức khỏe định kỳ:

• Kiểm tra nồng độ axit uric trong máu định kỳ: Đặc biệt quan trọng nếu bạn có các yếu tố nguy cơ như tiền sử gia đình mắc bệnh gút, béo phì, tăng huyết áp, tiểu đường, bệnh thận.
• Khám sức khỏe tổng quát định kỳ: Để phát hiện sớm các bệnh lý nền có thể làm tăng nguy cơ mắc gút hoặc các biến chứng của bệnh.

Việc nhận biết sớm các triệu chứng, thăm khám bác sĩ và tuân thủ điều trị là rất quan trọng để kiểm soát bệnh hiệu quả, ngăn ngừa biến chứng và bảo vệ sức khỏe của bạn. Nếu nghi ngờ mình hoặc người thân có dấu hiệu của bệnh gút, hãy tìm đến bác sĩ chuyên khoa để được tư vấn, chẩn đoán và điều trị.

Xem Thêm:

• Bệnh gout kiêng ăn gì? Danh sách những thực phẩm cần hạn chế