Phồng Đĩa Đệm: Nguy Cơ Biến Chứng Nguy Hiểm Và Cách Phòng Ngừa

Đặt lịch hẹn

×

Lương Y Lương Y Phùng Hải Đăng

Hồ sơ Trung Tâm Thừa Kế và Ứng Dụng Đông Y Việt Nam

Đặt lịch

Phồng đĩa đệm khởi phát không gây ra những biểu hiện bên ngoài khiến người bệnh khó phát hiện. Khi bệnh chuyển biến nặng, gây đau nhức dữ dội, nguy cơ biến chứng cao và khả năng chữa khỏi cũng khó khăn hơn. Bệnh nguy hiểm ra sao, có biện pháp phòng ngừa nào hay không? Bài viết dưới đây sẽ giải đáp chi tiết các thông tin liên quan đến bệnh lý này.

Phồng đĩa đệm là gì? Các giai đoạn của phồng đĩa đệm

Như đã biết, đĩa đệm có cấu tạo gồm phần nhân và phần bao xơ bên ngoài. Phồng đĩa đệm (lồi đĩa đệm, phình đĩa đệm) là hiện tượng đĩa đệm giữa các khớp xương cột sống bị “tràn” ra khỏi vị trí ban đầu. Sự rò rỉ này là do phần nhân nhầy đĩa đệm do một vài tác động nhất định, di chuyển lệch ra khỏi vị trí vốn có của nó nhưng chưa thoát khỏi bao xơ.

Phồng đĩa đệm được xem là thể khởi phát ban đầu của bệnh thoát vị đĩa đệm. Bệnh có thể xảy ra ở bất kỳ vị trí nào trên cột sống. Phổ biến nhất là phình đĩa đệm L5 S1, L4 L5 ở vị trí cột sống thắt lưng và phồng đĩa đệm cổ.

Thông thường, phồng đĩa đệm đốt sống cổ, thắt lưng sẽ tiến triển qua 4 giai đoạn như sau:

• Giai đoạn 1: Đĩa đệm bắt đầu trượt ra khỏi vị trí vốn có ban đầu. Giai đoạn này thường không có biểu hiện gì bất thường.
• Giai đoạn 2: Đĩa đệm bị lệch bắt đầu chạm vào các dây thần kinh xung quanh, gây nên hiện tượng đau đột ngột. Cơn đau không kéo dài mà thường xuất hiện khi người bệnh vận động mạnh, xoay trở tư thế.
• Giai đoạn 3: Đĩa đệm chèn hẳn vào dây thần kinh khiến cơn đau kéo dài âm ỉ. Cơn đau trở nên nặng nề và có thể lan rộng xuống 2 chân hoặc 2 cánh tay. Tứ chi thường xuyên có cảm giác tê bì, nhức mỏi và mất lực.
• Giai đoạn 4: Dây thần kinh bị chèn ép quá lâu dẫn đến hoại tử, phần cơ tay hoặc cơ chân không được dẫn truyền thần kinh đến cũng dần “chết” đi, rơi vào trạng thái teo cơ.

Thường bệnh nhân sẽ bắt đầu cảm thấy có triệu chứng kể từ giai đoạn thứ 2. Tuy nhiên, đa số bệnh nhân đều chủ quan với bệnh, chỉ khi đến giai đoạn 3, 4 mới chủ động thăm khám bác sĩ.

Nguyên nhân, triệu chứng của bệnh lý phồng đĩa đệm

Phát hiện bệnh sớm là cách tốt nhất để gia tăng hiệu quả điều trị bệnh lý phồng đĩa đệm. Để kịp thời phát hiện bệnh ngay ở giai đoạn đầu, người bệnh cần hiểu rõ về nguyên nhân và các triệu chứng điển hình của bệnh. Cụ thể là:

Nguyên nhân gây bệnh phồng đĩa đệm

Phồng đĩa đệm chủ yếu do các yếu tố ngoại sinh bên ngoài tác động gây nên. Có thể kể đến như:

• Chấn thương: Vùng cột sống là nơi rất dễ xảy ra các chấn thương khi vận động đặc biệt là các sức ép quá đột ngột. Những chấn thương này khiến đĩa đệm bị tổn thương, rất dễ bị lồi hoặc xẹp đĩa đệm. Chấn thương không chỉ tác động đến đĩa đệm mà cột sống cũng bị ảnh hưởng khá nhiều.
• Thừa cân, béo phì: Tỉ lệ người mắc bệnh phồng đĩa đệm cột sống thắt lưng do thừa cân khá cao. Nghĩa là, khi cột sống và đĩa đệm phải chịu một áp lực lớn liên tục trong thời gian dài sẽ không thể giữ được trạng thái chức năng bình thường.
• Thói quen xấu: Những thói quen như mang vác vật nặng sai cách, tư thế nằm ngủ, làm việc không đúng cũng là nguyên nhân phồng đĩa đệm điển hình. Ngoài ra, việc sử dụng thuốc lá, rượu bia cũng là thói quen cực kỳ xấu khiến quá trình thoái hóa đĩa đệm xảy ra nhanh hơn.
• Tuổi tác: Sau 40 tuổi, đĩa đệm cột sống cổ và cột sống thắt lưng bắt đầu bị thoái hóa theo quá trình lão hóa tự nhiên của cơ thể. Điều này khiến đĩa đệm bị mất nước, mất độ đàn hồi và dễ bị phồng, lồi cho dù chỉ tác động lực nhẹ lên.

Ngoài ra, bệnh lý này cũng một phần được xác định là do yếu tố di truyền gây nên. Những người có người thân trong gia đình mắc các vấn đề liên quan đến đĩa đệm sẽ có nguy cơ mắc bệnh cao hơn.

Triệu chứng điển hình của bệnh phồng đĩa đệm

Phồng đĩa đệm có nhiều cấp độ, mức độ khác nhau, tùy vào từng tình trạng sẽ có các biểu hiện riêng. Tuy nhiên, người bệnh có thể nhận biết bệnh lý này thông qua một vài triệu chứng điển hình như:

• Đau cổ, vai, tê bì hai cánh tay, bàn tay và các ngón tay
• Đau vị trí lưng ngay dưới bả vai, thỉnh thoảng đau lan ra vùng ngực
• Đau lưng dưới (thắt lưng), cơn đau lan rộng ra vùng hông, mông và hai chân
• Đau nhức kèm theo tê bì ở bàn chân và các ngón chân
• Các cơ cánh tay, bắp tay, đùi, bắp chân thường xuyên bị co thắt.

Phồng đĩa đệm có nguy hiểm không? Chữa khỏi được không?

Dựa vào các giai đoạn của phồng đĩa đệm có thể thấy, bệnh lý này nếu được phát hiện và điều trị sớm (giai đoạn 1, 2) sẽ không gây nguy hiểm cho người bệnh. Tuy nhiên, nếu để bệnh kéo dài, biến chứng không chỉ dừng lại ở những cơn đau nhức cột sống:

• Cơ bắp suy yếu: Phồng đĩa đệm khiến các dây thần kinh nuôi cơ bắp bị chèn ép, không thể nuôi dưỡng các cơ đầy đủ. Lâu ngày các cơ bắp dần teo lại, mất đi sức lực. Hiện tượng này thường xảy ra ở cơ tay và chân.
• Rối loạn cảm giác: Những vị trí quanh vùng đĩa đệm bị chèn ép thường xuyên xảy ra cảm giác tê bì. Điều này khiến người bệnh thi thoảng sẽ không phân biệt được cảm giác đau, cảm giác nóng lạnh. Thực tế, biến chứng này khá nguy hiểm, người bệnh nên đến gặp các bác sĩ điều trị khi có những biểu hiện như trên.
• Suy giảm chức năng bàng quang, ruột: Biến chứng nguy hiểm bậc nhất của phồng đĩa đệm, đặc biệt ở vị trí cột sống thắt lưng. Bàng quang hoặc ruột sẽ có thể bị suy giảm chức năng, người bệnh mất kiểm soát trong việc đi tiểu tiện, đại tiện. Triệu chứng này cũng cho thấy bệnh đã tiến triển đến giai đoạn nặng, cần điều trị ngay lập tức.

Thực tế, phồng đĩa đệm có thể tự khỏi mà không can thiệp đến bất kỳ phương pháp nào. Tuy nhiên điều này chỉ xảy ra với những bệnh nhân có cơ địa khỏe mạnh, chủ động trong việc thay đổi chế độ sinh hoạt hàng ngày để tránh tác động lực lên đĩa đệm. Người bệnh sẽ mất khoảng 6 – 8 tuần để cải thiện bệnh.

Ngoài ra, những trường hợp khác đều cần đến các biện pháp điều trị để đẩy nhanh tốc độ phục hồi của đĩa đệm. Những trường hợp này đĩa đệm hầu như mất đi khả năng đàn hồi tự nhiên và chuyển sang đau nhức mãn tính. Người bệnh cần đến gặp các bác sĩ để được khám và đưa ra phác đồ điều trị cụ thể.

Phồng đĩa đệm có chữa khỏi được không phụ thuộc vào các yếu tố như: Tuổi tác, mức độ chấn thương, tính chất công việc hiện tại,…

Phương pháp điều trị phồng đĩa đệm

Có nhiều cách điều trị bệnh phồng đĩa đệm. Dựa trên kết quả kiểm tra, chẩn đoán chính xác tình trạng bệnh, bác sĩ sẽ đưa ra phác đồ phù hợp nhằm mang lại hiệu quả điều trị tốt nhất. Theo đó, một số cách chữa phồng đĩa đệm phổ biến được các bác sĩ chuyên khoa khuyên dùng hiện nay có thể kể đến như:

Điều trị bằng thuốc

Các nhóm thuốc tây điều trị phồng đĩa đệm được sử dụng với mục đích cắt nhanh những cơn đau do dây thần kinh bị nhân nhầy đĩa đệm chèn ép. Dựa trên những triệu chứng và tình trạng viêm nhiễm của bệnh, bác sĩ có thể sẽ chỉ định một số nhóm thuốc điều trị như:

• Thuốc giảm đau, kháng viêm không kê đơn: Có thể sử dụng dạng uống hoặc dạng bôi ngoài da giúp giảm thiểu đau nhức tức thì, đồng thời ngăn ngừa khả năng sinh ra các phản ứng viêm tại các ổ khớp.
• Thuốc giảm đau theo toa: Những loại thuốc này có tác dụng mạnh hơn, được chỉ định trong những trường hợp cấp tính. Thuốc giảm đau liều cao có thể gây ra nhiều phản ứng phụ nên người bệnh nên cân nhắc kỹ trước khi sử dụng và tuyệt đối sử dụng đúng liều.
• Thuốc giãn cơ: Sử dụng trong những trường hợp bệnh nhân phồng đĩa đệm kèm theo chứng căng tức, co thắt ở các cơ liên quan.

Tuy có thể giảm thiểu các triệu chứng cơn đau nhưng các loại thuốc này không chủ tri tận gốc rễ của bệnh nên các cơn đau có thể tái phát bất kỳ lúc nào. Ngoài ra, thuốc tây y có thể gây ra một số tác dụng phụ không mong muốn với sức khỏe và dẫn đến nhờn thuốc trong trường hợp lạm dụng. Do đó, người bệnh cần dùng thuốc theo chỉ định và kê đơn của bác sĩ chuyên khoa để có thể mang lại hiệu quả tốt, an toàn nhất.

Trị liệu thần kinh cột sống

Đây là phương pháp điều trị không dùng thuốc, không can thiệp, an toàn cho tất cả mọi đối tượng bệnh nhân. Với phương pháp này bác sĩ sẽ dùng tay để điều chỉnh, ấn nắn phần cột sống để giảm thiểu các chèn ép dây thần kinh và phục hồi cấu trúc tự nhiên của cột sống, đĩa đệm.

Tùy thuộc vào từng trường hợp bệnh, bác sĩ sẽ khám chẩn đoán và đưa ra phác đồ cụ thể trước khi tiến hành trị liệu thần kinh cột sống. Tuy nhiên, phương pháp này cũng chỉ phù hợp với những ca bệnh nhẹ, chưa có dấu hiệu rách bao xơ.

Phẫu thuật đĩa đệm

Được áp dụng trong trường hợp bệnh diễn tiến nghiêm trọng, can thiệp bằng thuốc và các biện pháp vật lý trị liệu không mang lại hiệu quả tốt, bệnh gây ảnh hưởng lớn đến sức khỏe, có nguy cơ biến chứng nguy hiểm sẽ được cân nhắc phẫu thuật.

Phẫu thuật về cơ bản sẽ loại bỏ được các nhân nhầy đĩa đệm đang chèn ép dây thần kinh nhưng không thể chắc chắn rằng bệnh sẽ không tái phát trở lại. Ngoài ra, trong quá trình phẫu thuật vẫn có thể sẽ xảy ra rủi ro, vậy nên người bệnh nên trao đổi kỹ càng với bác sĩ trước khi có ý định thực hiện.

Bài tập chữa phồng đĩa đệm tại nhà

Tập luyện là cách tốt nhất để các khớp xương được vận động linh hoạt, cũng là cách hỗ trợ phục hồi chức năng hiệu quả nhất. Muốn điều trị thành công phồng đĩa đệm, tuyệt đối không nên bỏ qua các bài tập dưới đây:

Bài tập lưng dưới: Tập với tần suất 5 – 10 lần mỗi ngày để gia tăng sự dẻo dai cho vùng cột sống thắt lưng dưới. Thực hiện như sau:

• Nằm ngửa thẳng người trên sàn, hai tay để thoải mái
• Đưa đầu gối gập lại, hai bàn chân chạm đất, ép chặt phần lưng, mông chạm sàn
• Cơ hông rướn lên, nhấc thân dưới lên khỏi mặt đất giữ trong khoảng 10s
• Phần lưng tiếp tục uốn cong, hướng hông xuống dưới, giữ trong khoảng 10s
• Trở lại tư thể nằm thoải mái và thư giãn các cơ

Bài tập tư thế cây cầu: Tập với tần suất 10 – 20 lần mỗi ngày để cải thiện các cơn đau nhức vùng cổ và thắt lưng.

• Nằm ngửa, thẳng người trên sàn, 2 tay đặt dọc 2 bên hông
• Bắt đầu chống bàn chân xuống sàn, đầu gối gập lên
• Ép chặt cơ bụng, cơ đùi từ từ nâng thân dưới lên khỏi mặt đất đến khi đầu gối vuông góc 90 độ.
• Hai tay chạm gót chân, giữ nguyên tư thể trong 10s rồi từ từ hạ xuống về vị trí ban đầu

Bài tập rắn hổ mang: Tập với tần suất 10 -10 lần mỗi ngày để giải tỏa áp lực lên các cơ, đĩa đệm cột sống cổ và cột sống thắt lưng

• Nằm úp, thẳng người, hai tay chống xuống sàn cạnh hai bên vai
• Tư từ chống tay, đẩy thân dưới người lên phía trên
• Cong người, ngửa cổ ra phía sau tối đa, giữ nguyên trong khoảng 10s rồi dần hạ người xuống, quay lại trạng thái ban đầu.

Bài tập gập bụng nhẹ nhàng: Tập với tần suất 15 – 20 phút mỗi ngày vừa kéo giãn cột sống vừa giảm mỡ phần bụng.

• Nằm ngửa, hai tay để thoải mái, chân gập đầu gối, 2 bàn chân chống xuống sàn
• Đưa hai tay lên, hướng mũi ngón tay về phía 2 đầu gối
• Tiến hành gập người, kéo phần ngực về phía đầu gối một cách nhịp nhàng
• Giữ nguyên tư thế khoảng 5s rồi từ từ hạ người xuống

Phòng ngừa sớm phồng đĩa đệm tại nhà

Như đã thấy, cơ bản phồng đĩa đệm là do các nguyên nhân ngoại sinh và thói quen xấu gây nên. Vì thế, chúng ta hoàn toàn có thể phòng ngừa sớm bệnh lý này bằng một số cách như sau:

• Duy trì thói quen sống lành mạnh, ngủ nghỉ và sinh hoạt đúng giờ, tập thể dục điều độ, ăn uống khoa học, uống đủ 2 lít nước mỗi ngày.
• Kiểm soát cân nặng bằng chế độ dinh dưỡng hạn chế tinh bột và dầu mỡ; tập luyện các bài tập nhẹ nhàng như yoga, đi bộ, đạp xe,… Chỉ lựa chọn những bài tập nhẹ nhàng, vừa sức, tránh tập luyện quá độ.
• Khởi động kỹ càng trước khi tập thể dục để các cơ và xương khớp được làm quen với cường độ, dẻo dai và linh hoạt hơn, tránh những chấn thương không đáng có khi luyện tập.
• Đặc biệt chú ý khi vận động mạnh, đặc biệt là khi nhấc các vật nặng từ dưới thấp lên cao. Nếu được, hãy nhờ cậy sự giúp đỡ của mọi người.
• Không ngồi lâu 1 tư thế, đứng dậy và đi lại sau khoảng 30 – 60 phút làm việc liên tục.
• Phồng đĩa đệm nên ăn gì? Tăng cường bổ sung các loại thực phẩm giàu canxi, Chondroitin, Glucosamine; các loại ngũ cốc, hoa quả, trái cây,…
• Tránh xa rượu bia, đồ uống chứa cồn; đồ ăn nhiều dầu mỡ và cholesterol xấu; thực phẩm cay nóng; đồ ăn lên men, đồ ăn chế biến sẵn; thực phẩm quá mặn hoặc quá ngọt;…

Để nắm rõ hơn về bệnh trạng phồng đĩa đệm và biết chính xác phương án điều trị và cải thiện, bệnh nhân cần đến gặp các bác sĩ chuyên khoa tại những cơ sở y tế uy tín để được tư vấn.