Xẹp Đĩa Đệm: Nguyên Nhân, Triệu Chứng Và Hướng Điều Trị

Đặt lịch hẹn

×

Lương Y Lương Y Phùng Hải Đăng

Hồ sơ Trung Tâm Thừa Kế và Ứng Dụng Đông Y Việt Nam

Đặt lịch

Xẹp đĩa đệm diễn biến nặng nếu không được điều trị sớm sẽ dẫn đến biến dạng cột sống, thậm chí là bại liệt hay tàn phế cả đời. Xẹp đĩa đệm chính xác là gì? Nguyên nhân, triệu chứng điển hình và cách điều trị bệnh như thế nào hiệu quả, ngăn ngừa những biến chứng nguy hiểm? Tất cả những thông tin đó sẽ được giải đáp đầy đủ trong bài viết dưới đây.

Xẹp đĩa đệm là gì? Các giai đoạn tiến triển bệnh

Đĩa đệm là một cấu trúc sụn nằm giữa hai đốt sống gồm lớp nhân nhầy bên trong và vòng xơ bao bọc bên ngoài. Theo thời gian, cơ thể bị lão hóa sẽ khiến chức năng đĩa đệm suy giảm đi dẫn đến tình trạng thoát vị đĩa đệm và xẹp đĩa đệm.

Xẹp đĩa đệm là tình trạng đĩa đệm bị chèn ép giữa các đốt sống, xảy ra rất nhiều ở người cao tuổi. Các triệu chứng của bệnh này gây ra đau nhức, cứng khớp khó khăn trong cuộc sống sinh hoạt bình thường. Xẹp đĩa đệm khiến cho địa đệm mất đi độ mềm dẻo và đàn hồi tự nhiên, ảnh hưởng không nhỏ đến việc vận động của cột sống.

Xẹp đĩa đệm diễn biến theo 3 giai đoạn chính:

• Giai đoạn 1: Đĩa đệm bắt đầu lỏng lẻo khiến cho các đốt xương bị kéo sát gần nhau. Ở giai đoạn này các khớp xương chưa bị thoái hoá, dễ điều trị, có thể phục hồi hoàn toàn nếu phát hiện sớm.
• Giai đoạn 2: Khi đĩa đệm co rút lại và các đốt xương dần liền nhau hơn, dấu hiệu của xẹp đĩa đệm cột sống rõ ràng. Giai đoạn này là lúc bắt đầu hình thành các gai cột sống và khởi phát các bệnh lý liên quan.
• Giai đoạn 3: Đây là giai đoạn nặng nhất, lúc này các đốt xương đã dính lại thành một khối. Xẹp đĩa đệm khi chuyển biến tới vào giai đoạn này sẽ không có khả năng chữa khỏi hoàn toàn.

Xẹp đĩa đệm gây nên nhiều cơn đau âm ỉ kéo dài ở vùng thắt lưng, việc phát hiện sớm và điều trị kịp thời giúp người bệnh giảm đau, phục hồi chức năng vận động.

Xẹp đĩa đệm có chữa được không? Nguy hiểm như thế nào?

Như đã đề cập ở trên, chữa bệnh xẹp đĩa đệm tuỳ thuộc vào bệnh trạng ở từng giai đoạn. Có chữa khỏi được không còn dựa vào cơ địa của mỗi bệnh nhân. Với những bệnh nhân ở giai đoạn đầu (giai đoạn 1), khi các đốt xương chưa dính lại thành một khối, nếu được điều trị đúng phương pháp thì cột sống hoàn toàn có thể được phục hồi lại như bình thường.

Ở giai đoạn 2 – 3, nếu phát hiện chậm, các đốt xương đã chịu những tổn thương nhất định, ảnh hưởng nghiêm trọng đến vận động và sinh hoạt hằng ngày. Việc điều trị lúc này trở nên khó khăn, cột sống chỉ có thể cải thiện chứ không phục hồi được như ban đầu.

Bệnh xẹp đĩa đệm không đe dọa tính mạng nhưng nếu như để tình trạng bệnh kéo dài không điều trị kịp thời thì vẫn có thể gây ra nguy hiểm và khó khăn cho người bệnh:

• Giới hạn khả năng cử động các khớp cột sống, gây khó khăn trong sinh hoạt hàng ngày.
• Dây thần kinh bị chèn ép lâu ngày dần bị “chết” đi, khiến các cơ không được nuôi dưỡng đầy đủ gây teo cơ.
• Biến dạng khớp, gia tăng nguy tàn phế, bại liệt hoàn toàn.
• Nếu không được điều trị sớm sẽ tiến triển thành thoái hóa cột sống, triệu chứng thoát vị đĩa đệm.

Nguyên nhân gây bệnh điển hình 

Xẹp đĩa đệm đến từ nhiều nguyên nhân các khác, tùy vào cơ địa mỗi người nhưng hầu hết là do:

• Tuổi tác: Tuổi càng cao thì đĩa đệm dần bị mất nước, lượng nhân keo trong đĩa đệm ngày một giảm đi. Các đĩa đệm phải chịu áp lực từ các đốt sống, do đó đĩa đệm có xu hướng bị xẹp đi theo hằng năm. Vì vậy, tuổi càng cao thì khả năng xẹp đĩa đệm càng lớn. Tuy nhiên bệnh càng ngày càng có dấu hiệu trẻ hóa do những thói quen xấu của người trẻ.
• Do các bệnh lý về xương khớp: Loãng xương, thoái hóa cột sống… là các căn bệnh nền dẫn đến xẹp đĩa đệm. Ở tuổi 30 tuổi, lớp sụn khớp bắt đầu bị bào mòn, lão hoá và xương dưới sụn dần bị suy yếu dần đi. Các bệnh lý xương khớp càng dễ khởi phát. Đồng thời, lượng hormone cần thiết cho quá trình tạo xương bắt đầu bị rối loạn (đặc biệt ở phụ nữ). Lúc này, đốt sống rất dễ bị lệch, chèn ép đĩa đệm dẫn đến xẹp.
• Do công việc: Những người làm việc văn phòng hay lao động cực nhọc. Tính chất công việc là phải ngồi lâu, giữ một tư thế hay bê vác những đồ vật nặng là nguyên nhân trực tiếp tạo ra áp lực lên các đốt sống. Điều này khiến các đốt sống phải chịu lực ép trong khoảng thời gian dài. Ngày qua ngày, đĩa đệm bị đè nén nhiều dẫn đến xẹp đĩa đệm.
• Chấn thương cột sống: Chấn thương do tai nạn giao thông, do chơi thể thao… gây ra những tổn thương cột sống. Những tổn thương này sẽ gây ra xẹp đĩa đệm và các bệnh lý liên quan đến cột sống khác. Do đó nếu muốn điều trị dứt điểm bệnh, trước hết cần hạn chế tối đa chấn thương xảy ra với cột sống.

Cân nặng vượt quá mức khuyến cáo: Có đến 43% dân số thừa cân béo phì. Căn bệnh này ảnh hưởng trực tiếp đến cột sống, và các khớp xương đầu gối. Trọng lượng cơ thể khiến cột sống phải chịu áp lực lớn, tăng nguy cơ bị các bệnh cột sống, trong đó có xẹp đĩa đệm.

Triệu chứng nhận biết đĩa đệm bị xẹp

Triệu chứng xẹp đĩa đệm cột sống tùy thuộc vào từng giai đoạn bệnh. Lúc mới khởi phát, bệnh không có dấu hiệu rõ ràng. Thỉnh thoảng xuất hiện những cơn đau nhẹ rồi tự hết, không gây đau nhói vùng cột sống.

Tuy nhiên, theo thời gian, khi bệnh nặng hơn, những cơn đau nhức khó chịu xảy ra thường xuyên hơn, nhất là khi vận động. Để nhận biết tình trạng xẹp đĩa đệm sớm, người bệnh cần để ý đến một số biểu hiện như:

• Cơn đau âm ỉ hoặc dữ dội ở tại vùng xẹp địa đệm cổ, thắt lưng. Xẹp đĩa đệm L4 – L5, xẹp đĩa đệm L5 – S1 đặc biệt khiến người bệnh rất khó khăn khi cử động.
• Đau khi thay đổi tư thế đột ngột hoặc di chuyển mạnh ví dụ như: Đứng lên, ngồi xuống, hoặc cúi gập người,… Cơn đau kéo đột ngột, dữ dội và bình thường lại khi được thư giãn, massage. Đặc biệt, thường xuất hiện nhiều về đêm và gần sáng.
• Đau lan tới các bộ phận khác của cơ thể như xuống vai tay khi xẹp đĩa đệm vị trí cột sống cổ; mông, hông, bắp đùi khi xẹp đĩa đệm vị trí cột sống lưng, thắt lưng.
• Các khớp cột sống bị cứng, khó xoay trở, vận động, đặc biệt là sau khi ngủ dậy hoặc khi ngồi lâu không vận động. Phải mất một lúc xoa bóp mới có thể cứ động bình thường.

Điều trị xẹp đĩa đệm như thế nào?

Hiện nay, có 3 phương pháp chính điều trị hiệu quả chữa xẹp đĩa đệm. Căn cứ vào mức độ bệnh, tình trạng sức khỏe và độ tuổi của người bệnh, các bác sĩ sẽ lựa chọn phương pháp phù hợp. Cụ thể là:

Xẹp đĩa đệm điều trị nội khoa bằng thuốc Tây y

Một số loại thuốc được chỉ định trong điều trị xẹp đĩa đệm và các biến chứng bao gồm:

• Nhóm thuốc giảm đau: Paracetamol, Acetaminophen,..
• Nhóm thuốc kháng viêm không chứa steroid: Aspirin, Meloxicam, Ibuprofen,…
• Nhóm thuốc giãn cơ: Eperisone, Cyclobenzaprine, Carisoprodol,…
• Nhóm thuốc hỗ trợ xương khớp: Bisphosphonate

Dùng thuốc Tây y luôn phải lưu y về tác dụng phụ, nếu đang mắc các bệnh lý mãn tính hoặc đang dùng các loại thuốc điều trị bệnh khác, người bệnh cần trao đổi với bác sĩ thật chi tiết, cụ thể và chính xác. Điều này đặc biệt quan trọng trong quá trình chẩn đoán và kê đơn thuốc.

Thông thường khoảng 3 – 5 ngày sau khi dùng thuốc, các cơn đau nhức sẽ dần giảm đi. Tuy nhiên để đạt được hiệu quả giảm tê bị chân tay, người bệnh phải dùng kiên trì từ 10 – 20 ngày và để phục hồi chức năng vận động cần 20 – 30 ngày.

Sử dụng thuốc Đông y

Những bệnh nhân e ngại với việc dùng thuốc Tây y gây ra những phản ứng phụ, có thể cân nhắc dùng thuốc Đông y.
Các loại thuốc Đông y chủ trị tập trung vào các nguyên nhân sinh bệnh, trị tận gốc, dứt điểm và không gây tái phát. Cũng bởi vậy mà việc dùng thuốc cần thời gian nhất định, thường phải dùng 2 – 3 liệu trình mới mang lại hiệu quả trị bệnh như mong muốn. Song hành với việc dùng thuốc, các bác sĩ sẽ chỉ định người bệnh kết hợp với các bài tập kéo dãn xương khớp để gia tăng hiệu quả.

Hiện nay có rất nhiều cơ sở Đông y kém uy tín xuất hiện tràn lan. Người bệnh nên đặc biệt cẩn thận lựa chọn trung tâm Đông y đáng tin cậy để yên tâm nhất.

Bài thuốc dân gian trị xẹp đĩa đệm

Sử dụng trong những trường hợp xẹp đĩa đệm ở giai đoạn bệnh nhẹ, bệnh nhân không muốn dùng thuốc. Các bài thuốc dân gian chủ yếu từ các loại cây thuốc nam hoặc thảo dược vườn nhà, rất dễ tìm, chi phí rẻ lại cực kỳ lành tính. Một số bài thuốc dân gian được lưu truyền nhiều thế hệ như:

• Sử dụng quả đu đủ xanh: Chuẩn bị quả đu đủ nguyên vẹn, gừng tươi, rượu trắng. Cắt phần đầu quả đu đủ rồi cho gừng tươi giã nhuyễn và rượu trắng vào trong rồi đậy lại. Lưu ý không bỏ hạt đu đủ. Cho cả quả vào bếp than nướng lên đến khi mềm. Bóp nát quả đu đủ rồi đắp lên vị trí có dấu hiệu sưng đau.
• Sử dụng vỏ bưởi và ngải cứu: Chuẩn bị vỏ bưởi tươi, lá ngải cứu khô, chanh phơi khô, đường phèn, rượu trắng. Cho tất cả nguyên liệu vào một bình thủy tinh đậy kín nắp và ngâm từ 1 – 2 tháng. Sau đó lấy ra uống mỗi ngày 1 ly nhỏ đến khi bệnh thuyên giảm.

Các bài thuốc dân giản này cũng tương tự như dùng thuốc Đông y cần có thời gian nhất định mới mang lại hiệu quả, người bệnh không nên quá nóng vội.

Hỗ trợ điều trị bằng vật lý trị liệu

Vật lý trị liệu là phương pháp điều trị được sử dụng phổ biến trong giai đoạn xẹp đĩa đệm chưa tiến triển nặng, còn có khả năng phục hồi. Phương pháp này hỗ trợ cho các biện pháp điều trị bằng thuốc giảm đau hoặc với những trường hợp xẹp đĩa đệm nặng khi phẫu thuật; giúp quá trình phục hồi diễn ra nhanh chóng.

Bệnh nhân sẽ được hướng dẫn thực hiện theo đợt tuỳ thuộc vào cơ địa, tình trạng sức khoẻ mỗi người. Sau mỗi đợt điều trị, bệnh nhân sẽ được đánh giá lại tình trạng sức khỏe, thiết lập hướng điều trị hiệu quả nhanh chóng cho đợt tiếp theo đến khi hồi phục hoàn toàn.

Cách chữa bệnh xẹp đĩa đệm bằng phẫu thuật ngoại khoa

Đây là biện pháp điều trị dành cho những bệnh nhân mắc bệnh lâu năm. Những trường hợp này chủ yếu đều chuyển biến ở giai đoạn nặng; điều trị bằng thuốc, vật lý trị liệu thoát vị hay các phương pháp khác đều không mang lại hiệu quả tích cực.

Để tình trạng sức khỏe của người bệnh được cải thiện, nhanh chóng phục hồi chức năng vận động, các bác sĩ sẽ chỉ định điều trị bằng phẫu thuật. Tuy nhiên, biện pháp này có thể gây ra biến chứng sau mổ đối với tuỳ bệnh nhân. Trước khi thực hiện, người bệnh cần tìm hiểu kỹ và trao đổi với bác sĩ để biết những nguy cơ rủi ro có thể xảy ra trong phẫu thuật.

Phương pháp phòng ngừa xẹp đĩa đệm hiệu quả

Để phòng ngừa và cải thiện xẹp đĩa đệm, cần áp dụng những thói quen lành mạnh sau:

• Chế độ ăn uống khoa học: Cần xây dựng chế độ ăn uống khoa học, đầy đủ chất dinh dưỡng bổ sung các thực phẩm giàu vitamin, canxi, tránh xa bia rượu, thuốc lá…
• Cung cấp đủ nước: Cần uống đủ nước mỗi ngày, đều đặn theo đúng nhu cầu của bản thân. Khuyến cáo 2 lít nước/ ngày.
• Kiểm soát cân nặng: Duy trì cân nặng ở mức hợp lý, tránh thừa cân béo phì. Hạn chế đồ ăn nhiều dầu mỡ và tinh bột để ngăn chặn mỡ tích tụ.
• Vận động vừa phải: Tránh cúi xuống bưng bê, mang vác vật nặng quá sức, tránh duy trì một tư thế trong thời gian dài. Nên đứng lên đi lại khoảng 5 – 10 phút sau mỗi giờ làm việc, không nên cử động quá mạnh hoặc đột ngột.
• Chế độ rèn luyện cơ thể: Thường xuyên tập thể dục thể thao đều đặn, vừa sức để tăng cường sự dẻo dai cho xương khớp.
• Chú ý các dấu hiệu đau nhức, khi có những biểu hiện đau thất thường, đau nặng nề hơn cần nhanh chóng thăm khám bác sĩ. Nếu đang trong quá trình điều trị cần tuân thủ tái khám định kỳ.

Xẹp đĩa đệm là một trong những bệnh lý dễ xảy đến với mọi người, gây đau nhức và ảnh hưởng vận động, di chuyển. Bệnh lý không hề đơn giản như nhiều người vẫn nghĩ, vậy nên khi có những biểu hiện ban đầu, hãy chủ động đến các cơ sở y tế để được chẩn đoán. Phòng bệnh hơn chữa bệnh, đừng quên xây dựng một chế độ sinh hoạt lành mạnh và khoa học hơn nữa.