Vôi Hóa Cột Sống
Vôi hóa cột sống – một bệnh lý xương khớp đang trở nên phổ biến và có xu hướng xảy ra ở người trẻ tuổi. Bệnh gây ra nhiều triệu chứng đau nhức, khó chịu ở người mắc và tiềm ẩn nhiều nguy cơ biến chứng nguy hiểm khác. Bài viết dưới đây sẽ cung cấp thông tin đầy đủ về bệnh lý này cũng như phương pháp điều trị, xử lý kịp thời, hiệu quả.
Vôi hóa cột sống là bệnh gì? Bệnh có nguy hiểm không?
Cột sống có cấu tạo gồm 3 phần: Phần thân, phần cung đốt sống và các lỗ đốt sống. Phần cung đốt sống bao quanh các lỗ đốt sống. Hệ thống dây thần kinh và mạch máu đi qua khu vực này. Đồng thời, bên trong các lỗ đốt sống là hệ thống dây chằng, liên quan trực tiếp đến khả năng vận động của cơ thể
Vôi hóa cột sống được hiểu là tình trạng hệ thống dây chằng bám vào các đốt sống (cụ thể là các mỏm gai và mỏm ngang của đốt sống) và làm giảm khả năng vận động của cơ thể. Người bệnh xuất hiện các biểu hiện đau nhức dữ dội do hệ thống dây thần kinh và mạch máu bị chèn ép
Tình trạng vôi hóa cột sống có thể xảy ra ở bất kì vị trí nào trên cột sống. Tuy nhiên, vị trí dễ bị vôi hóa nhất là 5 đốt sống thắt lưng và 7 đốt sống cổ. Tùy vào vị trí xuất hiện triệu chứng bệnh mà có thể chia thành hai dạng như sau:
- Vôi hóa cột sống thắt lưng: Lưng là phần chống đỡ của cơ thể nên chịu nhiều tác động khi hoạt động quá sức, mang vác nặng. Các hoạt động quá sức gây biến đổi cấu trúc cột sống, cụ thể hơn là lắng đọng canxi và hình thành bệnh
- Vôi hóa cột sống cổ: Các đốt sống cổ dễ bị tổn thương do các hành động xoay cổ, nằm sai tư thế,… Lâu ngày có thể gây vôi hóa đốt sống cổ
Bệnh thường xảy ra ở đối tượng trên 40 tuổi nhưng đang có xu hướng trẻ hóa, tỷ lệ mắc ở nam giới nhiều hơn nữ giới.
Vôi hóa cột sống có nguy hiểm không? Theo nhận định, đây là bệnh lý xương khớp tương đối nguy hiểm. Các biểu hiện của bệnh ảnh hưởng trực tiếp đến khả năng vận động của cơ thể.
Không chỉ vậy, bệnh diễn tiến kéo dài sẽ gây chèn ép hệ thống mạch máu và dây thần kinh ảnh hưởng nhiều đến nhận thức, gây suy giảm trí nhớ, chóng mặt, đau đầu. Trường hợp nặng còn có thể khiến người bệnh bị bại liệt vĩnh viễn nếu không xử lý kịp thời
Nguyên nhân gây vôi hóa cột sống
Vôi hóa cột sống là bệnh lý xương khớp thuộc nhóm thoái hóa cột sống do đó nguyên nhân có nhiều điểm tương đồng với các bệnh lý này. Để điều trị triệt để, không để lại biến chứng, người bệnh cần xác định được nguyên nhân cụ thể gây vôi hóa.
Một số yếu tố nguy cơ cần cảnh giác phải kể đến như sau:
- Ảnh hưởng của tuổi tác: Tuổi cao dẫn đến quá trình lão hóa tự nhiên diễn ra và khiến cơ thể suy yếu dần, các hoạt động của xương khớp cũng kém hơn. Khi đó, người cao tuổi có nguy cơ mắc bệnh xương khớp và gặp phải các tổn thương do tác động từ bên ngoài.
- Ảnh hưởng giới tính: Các thống kê cho thấy tỷ lệ mắc bệnh này ở nam giới thường cao hơn. Nguyên nhân có thể là do tính chất công việc của nam giới thường nặng hơn, phải bê vác và hoạt động mạnh. Ở nữ giới, bệnh thường gặp ở giai đoạn tiền mãn kinh.
- Chấn thương: Bệnh vôi hóa cột sống có thể là biến chứng của chấn thương không mong muốn. Chấn thương này gặp phải trong quá trình chơi thể thao, tham gia giao thông hoặc trong quá trình làm việc.
- Ảnh hưởng của cân nặng: Thừa cân, béo phì sẽ gây áp lực lên các đốt sống thắt lưng và đốt sống cổ. Không có biện pháp giảm cân phù hợp khiến cột sống bị tổn thương và gây vôi hóa nguy hiểm
- Tình trạng lắng đọng canxi: Lượng canxi lắng đọng tại dây chằng và các đốt sống, tăng nguy cơ mắc các bệnh lý xương khớp (trong đó có vôi hóa cột sống).
- Thói quen sinh hoạt: Đây là một trong những nguyên nhân tác động rất lớn đến các bệnh lý xương khớp ở người bệnh. Ngồi nhiều, lười vận động, giữ nguyên một tư thế quá lâu,… là những thói quen xấu tăng nguy cơ mắc bệnh vôi hóa cột sống. Nếu muốn trị dứt điểm bệnh lý này, người bệnh cần thay đổi ngay các thói quen này
- Chế độ ăn uống: Ăn uống thiếu chất cũng là một trong những nguyên nhân cần chú ý và làm tăng nguy cơ gây các bệnh lý về xương khớp
Ngoài các nguyên nhân chính trên, người bệnh còn có thể mắc bệnh do yếu tố di truyền, nhiễm trùng, rối loạn tuần hoàn máu,… Từ những nguyên nhân trên, có thể xác định được nhóm đối tượng nguy cơ mắc bệnh là: Người già, người thừa cân, béo phì, người làm những công việc liên quan nhiều đến thể lực, dân văn phòng (ngồi nhiều, ít vận động),….
Triệu chứng vôi hóa cột sống cần chú ý
Bệnh vôi hóa cột sống dễ bị nhầm lẫn với tình trạng gai cột sống. Tuy nhiên, người bệnh cần chú ý một số triệu chứng điển hình sau đây:
- Đau nhức dữ dội: Do tình trạng vôi hóa cột sống hình thành nên nhiều gai xương và tiếp xúc trực tiếp với hệ thống dây thần kinh và mạch máu tại các đốt sống. Khi đó, người bệnh có những cơn đau nhức dữ dội, cơn đau tăng khi hoạt động và cải thiện khi ngồi yên
- Cảm giác tê bì ở chân tay: Cơn đau kéo dài gây ra cảm giác tê bì ở chân tay, đôi khi mất cảm giác. Tình trạng này kéo dài có thể gây teo cơ, mất khả năng vận động của cơ thể
- Tê bì ở cổ và thắt lưng: Các gai xương xuất hiện chèn ép lên hệ thống dây thần kinh và mạch máu ở đốt sống cổ, thắt lưng gây đau nhức, tê bì. Nếu không xử lý kịp thời có thể lây lan sang các bộ phận khác trên cơ thể
- Chóng mặt, ù tai, giảm trí nhớ: Do hệ thống dây thần kinh và mạch máu bị chèn ép, người bệnh bị chóng mặt, ù tai và trí nhớ suy giảm. Nếu thấy xuất hiện các biểu hiện này, người bệnh cần cảnh giác và đi thăm khám sớm
Vôi hóa cột sống có thể diễn tiến nghiêm trọng nếu không được điều trị bằng phương pháp thích hợp. Một số triệu chứng diễn tiến ở mức độ nghiêm trọng của bệnh lý này cần chú ý như sau:
- Biến dạng cột sống, gù lưng, biến dạng khớp xương
- Thoát vị đĩa đệm
- Xuất hiện biểu hiện của rối loạn tiền đình
- Hẹp tủy sống
- Tình trạng thiểu năng hệ động mạch đốt sống phân liệt
- Chèn ép rễ thần kinh, có thể gây bại liệt
Vôi hóa cột sống có chữa được không? Cách chẩn đoán?
Vậy, bệnh vôi hóa cột sống có chữa được không? Nhận định cho vấn đề này, các chuyên gia y tế cho rằng điều trị dứt điểm hoàn toàn bệnh vôi hóa cột sống rất khó. Không chỉ riêng bệnh này, các bệnh lý về xương khớp nói chung đều khó chữa trị dứt điểm. Tuy nhiên, người bệnh cũng không cần quá lo lắng.
Nếu bệnh phát hiện ở giai đoạn khởi phát có thể áp dụng các biện pháp cải thiện triệu chứng bệnh hiệu quả. Khi đó, trong cuộc sống sinh hoạt hàng ngày, người bệnh gần như không bị tác động bởi bệnh lý này.
Để có cách điều trị phù hợp, người bệnh cần được chẩn đoán mức độ bệnh với các phương pháp như sau:
Chẩn đoán lâm sàng
Tại cơ sở y tế, bác sĩ sẽ dựa vào một số triệu chứng lâm sàng như: Vị trí đau nhức, vị trí lồi tại thân đốt sống (có thể nhìn bằng mắt thường); dáng đi;… Từ đó, có thể đưa ra những chẩn đoán sơ bộ về tình trạng vôi hóa của người bệnh
Chẩn đoán cận lâm sàng
Thăm khám lâm sàng chỉ mang tính chất đánh giá sơ bộ để có hướng chẩn đoán tiếp theo. Để xác định chính xác mức độ và điều trị đúng bệnh, bác sĩ có thể phải chỉ định thêm một số xét nghiệm liên quan, cụ thể như:
- Chụp X-quang: Phương pháp chẩn đoán luôn luôn được chỉ định. Bác sĩ và nhân viên y tế nói chung có thể quan sát cụ thể tình trạng tổn thương cột sống và các cơ quan nội tạng xung quanh.
- Chụp CT scan: Phương pháp chẩn đoán chuyên sâu hơn, giúp bác sĩ có nhận định cụ thể hơn về mức độ tổn thương và các biến chứng (nếu có)
- Chụp MRI (cộng hưởng từ): Nếu muốn xác định cụ thể vị trí bị tổn thương, người bệnh thường phải thực hiện chụp MRI. Kết quả đưa ra cho bác sĩ cụ thể vị trí bị tổn thương. Tuy nhiên, chi phí cho một lần chụp tương đối cao nên không phải ai cũng có thể áp dụng
Cách điều trị vôi hóa cột sống hiệu quả nhất
Từ kết quả thăm khám lâm sàng và các xét nghiệm liên quan, bác sĩ sẽ chỉ định phác đồ điều trị phù hợp nhất với tình trạng vôi hóa cột sống. Người bệnh có thể lựa chọn điều trị bằng Tây y, Đông y hoặc bài thuốc mẹo dân gian nhưng phải phù hợp với tình trạng của mình.
Vôi hóa cột sống uống thuốc gì? Phương pháp Tây y
Phương pháp Tây y được đa số người bệnh lựa chọn do hiệu quả điều trị tốt, cải thiện các triệu chứng bệnh nhanh chóng. Tùy vào mức độ vôi hóa cột sống mà bác sĩ có những chỉ định thích hợp: Uống thuốc, can thiệp ngoại khoa, điều trị với vật lý trị liệu
Uống thuốc trị vôi hóa cột sống
Các nhóm thuốc Tây y có tác dụng cải thiện triệu chứng tương đối nhanh và hỗ trợ ngăn ngừa bệnh lý xương khớp lây lan. Tuy nhiên, dùng thuốc trong thời gian dài có nguy cơ gây tác dụng phụ.
Do đó, người bệnh cần chú ý dùng theo đúng đơn thuốc mà bác sĩ kê, không tự ý tăng giảm liều lượng hoặc ngừng thuốc khi chưa có sự đồng ý của bác sĩ.
- Thuốc kháng viêm: Một số loại thuốc thường dùng như Diclofenac; Meloxicam;Piroxicam;… được chỉ định với mục đích cải thiện các cơn đau nhức tại vị trị bị vôi hóa. Người bệnh chú ý dùng theo đúng liều lượng trong đơn thuốc để đảm bảo điều trị hiệu quả
- Thuốc phát triển sụn khớp: Bác sĩ thường chỉ định thêm một số nhóm thuốc nâng cao quá trình tăng trưởng sụn khớp. Tuy nhiên, nhóm thuốc này cho hiệu quả tương đối chậm nên thường chỉ áp dụng như phương pháp hỗ trợ. Một số nhóm thuốc hay dùng như Chondroitin; Glucosamine;….
- Thuốc giãn cơ: Thuốc cải thiện các triệu chứng căng cơ, đau nhức nhanh chóng. Người bệnh thường được chỉ định các nhóm thuốc như Mydocalm; Metaxalone; Chlorzoxazone;…..
Thực hiện vật lý trị liệu
Kết hợp với biện pháp điều trị bằng thuốc, người bệnh nên áp dụng thêm các phương pháp vật lý trị liệu để nâng cao hiệu quả. Các phương pháp này sẽ hỗ trợ người bệnh cải thiện các triệu chứng đau nhức và phục hồi khả năng hoạt động của cột sống. Cụ thể các phương pháp như sau:
- Tập luyện yoga, tập thể dục (các bài tập nhẹ nhàng, mức độ vừa phải, không tốn sức)
- Sử dụng máy xung điện bước sóng ngắn
- Các phương pháp kéo giãn cột sống
- Áp dụng chiếu tia hồng ngoại
- Áp dụng các biện pháp nhiệt năng, điện năng
Can thiệp ngoại khoa
Trong trường hợp vôi hóa cột sống nặng, bác sĩ có thể chỉ định can thiệp ngoại khoa để điều trị dứt điểm. Tuy nhiên, cần cân nhắc kỹ càng trước khi quyết định thực hiện phẫu thuật để điều trị bệnh.
Mục đích chính của phẫu thuật là loại bỏ phần gai xương hình thành do vôi hóa trên cột sống và cải thiện các triệu chứng đau nhức của bệnh. Hiện nay, hai phương pháp được áp dụng phổ biến nhất là phẫu thuật mổ mở và mổ nội soi.
Cũng như nhiều biện pháp can thiệp ngoại khoa khác, phương pháp này tiềm ẩn nguy cơ gây biến chứng sau phẫu thuật như vết thương lâu lành, nhiễm trùng,… Do đó, cần tham khảo ý kiến bác sĩ chuyên khoa trước khi quyết định thực hiện và nên lựa chọn cơ sở y tế đủ uy tín để tiến hành
Phương pháp Đông y trị bệnh vôi hóa cột sống
Chữa vôi hóa cột sống bằng Đông y tương đối an toàn, lành tính khi dùng trong thời gian kéo dài. Các bài thuốc Đông y đi sâu vào việc điều trị từ căn nguyên nên người bệnh cần kiên trì dùng thuốc, không bỏ thuốc giữa chừng.
Các vị thuốc Đông y hỗ trợ nhau điều trị các bệnh lý viêm đau ương khớp, nâng cao hiệu quả khi sử dụng kết hợp trong cùng một bài thuốc. Do đó, người bệnh không tự ý thêm bớt các vị thuốc đã được kê, tránh ảnh hưởng không tốt đến hiệu quả của bài thuốc.
Một số bài thuốc Đông y chữa vôi hóa cột sống mà người bệnh có thể tham khảo như sau:
- Bài thuốc 1 – Lục vị hoàn thang: Gồm hoài sơn, thục địa, đơn bì, sơn thù du, trạch tả, phục linh. Đun cô cạn đến còn khoảng ½ lượng nước thuốc thì tắt bếp, chia thành nhiều lần uống trong ngày. Duy trì dùng thuốc trong thời gian tối thiểu 1-2 tháng để thấy được hiệu quả điều trị.
- Bài thuốc 2 – Quyên tý thang: Gồm hoàng kỳ, xích thược, khương hoàng, đương quy, khương hoạt, phòng phong, trích cam thảo, vài lát gừng và đại táo. Sắc thuốc với khoảng 1 lít nước, đun cô cạn khoảng 1-2 tiếng là có thể sử dụng. Chia thuốc thành nhiều lần uống trong ngày, nên làm ấm trước khi dùng.
- Bài thuốc 3 – Cốt Vương thần hiệu thang: Là bài thuốc được nghiên cứu và sản xuất bởi Trung tâm Ứng dụng & Thừa kế Đông y Việt Nam. Bao gồm các nguyên liệu đương quy, phòng phong, thương truật, xuyên khung, ngưu tất, phòng kỷ, quế chi, thiên niên kiện, hoàng bá và một số loại thảo dược khác. Thành phần các bài thuốc này được gia giảm tùy thuộc cơ địa người bệnh để hiệu quả đạt được nhanh nhất.
Ngoài cách dùng thuốc, người bệnh có thể kết hợp thêm phương pháp châm cứu, xoa bóp để các biểu hiện đau nhức của bệnh cải thiện nhanh chóng. Để điều trị hiệu quả và an toàn, tốt nhất người bệnh nên đi thăm khám tại các trung tâm Đông y để bác sĩ có chuyên môn gia giảm bài thuốc phù hợp nhất với cơ địa người dùng.
Bài thuốc dân gian điều trị vôi hóa cột sống
Nếu người bệnh bị vôi hóa cột sống ở giai đoạn khởi phát, các biểu hiện chưa nghiêm trọng, có thể cân nhắc sử dụng mẹo dân gian tại nhà. Đây đều là mẹo được lưu truyền, có tác dụng cải thiện triệu chứng tương đối tốt. Tuy nhiên, không lạm dụng nếu tình trạng bệnh nghiêm trọng hoặc có dấu hiệu nặng dần lên
Một số mẹo dân gian tại nhà sau đây có thể tham khảo:
- Bài thuốc từ ngải cứu: Người bệnh chuẩn bị một nắm lá ngải cứu, rửa sạch, ngâm với nước muối loãng và để ráo nước. Giã nát và vắt lấy nước cốt, thêm 1-2 thìa mật ong vào khuấy đều. Uống ngay sau khi pha mỗi ngày 1-2 lần, duy trì một thời gian để thấy hiệu quả điều trị.
- Bài thuốc từ cây chìa vôi: Chuẩn bị bài thuốc gồm chìa vôi (50g); cỏ xước (30g); dền gai (30g); tầm gửi (30g); lá lốt (30g). Rửa sạch, cho vào ấm đun khoảng 30 phút thì tắt bếp. Chắt lấy phần nước sử dụng kiên trì trong khoảng 1 tháng để thấy hiệu quả.
- Bài thuốc từ hạt đu đủ: Lấy hạt đu đủ từ quả chín, rửa sạch, để ráo nước. Rang sơ và thêm vài hạt muối, cho ra cối giã nát. Chuẩn bị một tấm vải sạch, bỏ phần hạt đu đủ đã giã vào và chườm lên vị trí bị vôi hóa. Duy trì như vậy trong vòng 30 phút, kiên trì một thời gian để triệu chứng của bệnh cải thiện hoàn toàn.
Bị vôi hóa cột sống nên ăn gì, kiêng gì để điều trị bệnh?
Chế độ dinh dưỡng với người bệnh bị vôi hóa cột sống tương đối quan trọng trong việc điều trị. Bổ sung nhóm thực phẩm tốt cho xương khớp và kiêng khem nhóm thực phẩm không tốt là biện pháp cần thiết. Cụ thể, người bệnh cần chú ý trong chế độ ăn của mình:
- Bổ sung nhóm thực phẩm giàu canxi như các loại sữa uống, tôm, cua, cá,…sẽ rất tốt cho các chứng bệnh xương khớp
- Bổ sung các món ăn được chế biến từ đậu nành, giúp người bệnh ngăn ngừa bệnh lý về xương, đặc biệt là loãng xương
- Bổ sung các loại thịt như thịt lợn, thịt bò. Trong thành phần của chúng chứa nhiều chondroitin và glucosamine tốt cho các bệnh lý xương khớp
- Bổ sung nhiều trái cây như ổi, bưởi, dứa,….có lượng vitamin C nâng cao sức đề kháng và khả năng kháng viêm nhẹ
- Hạn chế ăn nhóm thực phẩm chế biến sẵn do có thể khiến tình trạng vôi hóa diễn tiến nặng hơn
- Hạn chế dùng các chất kích thích, rượu bia, nước có gas,….vì đây là nguyên nhân gây biểu hiện đau nhức tại vị trí vôi hóa
Các biện pháp phòng ngừa bệnh vôi hóa cột sống
Bệnh vôi hóa cột sống là bệnh lý khó có thể điều trị dứt điểm mà chỉ có thể áp dụng các biện pháp cải thiện triệu chứng. Do đó, thực hiện các biện pháp phòng ngừa bệnh lý này là điều cần thiết. Cụ thể, cần chú ý:
- Hạn chế vận động mạnh, bê vác nặng ảnh hưởng đến cột sống
- Tăng cường vận động, tập luyện thể thao hàng ngày nâng cao sức khỏe, sức bền cho cơ thể
- Nếu tính chất công việc phải ngồi nhiều, thi thoảng cần đứng lên co giãn các cơ, vận động nhẹ nhàng
- Kiểm soát cân nặng, không để thừa cân, béo phì tạo áp lực lên cột sống thắt lưng
- Thăm khám sức khỏe định kỳ thường xuyên để phát hiện bệnh kịp thời và điều trị sớm
- Nếu được chỉ định dùng thuốc, phải tuyệt đối tuân thủ phác đồ điều trị của bác sĩ, không tự ý tăng giảm liều lượng và thay đổi thuốc khi chưa có sự cho phép của bác sĩ chuyên khoa
- Chú ý đến chế độ ăn uống, nên tham khảo bác sĩ điều trị của mình để điều chỉnh đúng cách
Bệnh vôi hóa cột sống là bệnh lý xương khớp gây nhiều biểu hiện đau đớn và tiềm ẩn nguy cơ biến chứng ở người mắc. Để điều trị triệt để và dứt điểm hoàn toàn, người bệnh nên chủ động đi thăm khám tại các cơ sở y tế có chuyên khoa phù hợp. Chú ý trong chế độ sinh hoạt và dinh dưỡng hàng ngày để ngăn ngừa bệnh lý xương khớp này không diễn tiến nặng hơn.
