Bị Sỏi Thận Kiêng Gì Và Nên Ăn Gì Để Cải Thiện Sức Khỏe?
Sỏi thận là một bệnh lý phổ biến liên quan đến hệ tiết niệu, gây ra nhiều phiền toái và ảnh hưởng đến sức khỏe của người bệnh. Để kiểm soát và ngăn ngừa sự phát triển của sỏi thận, chế độ ăn uống đóng vai trò quan trọng. Việc hiểu rõ sỏi thận kiêng gì và ăn gì là điều cần thiết để giảm nguy cơ hình thành sỏi mới và giúp bệnh nhân duy trì sức khỏe tốt hơn.
Bệnh sỏi thận kiêng gì?
Người bị sỏi thận cần chú ý đến chế độ ăn uống để tránh tình trạng bệnh nặng thêm và ngăn ngừa sỏi tái phát. Vậy sỏi thận kiêng gì? Dưới đây là chi tiết về các loại thực phẩm và đồ uống mà người bệnh sỏi thận nên kiêng cữ.
Thực phẩm giàu oxalate
Với thắc mắc bị sỏi thận kiêng gì chắc chắn không thể bỏ qua nhóm thực phẩm giàu oxalate. Người bị sỏi thận không nên dùng thực phẩm giàu hợp chất này vì đây là một chất có thể kết hợp với canxi trong nước tiểu để tạo thành tinh thể canxi oxalate, loại sỏi thận phổ biến nhất.
Khi tiêu thụ nhiều thực phẩm giàu oxalate, lượng oxalate trong cơ thể tăng lên, dẫn đến nguy cơ hình thành và phát triển sỏi thận. Điều này đặc biệt quan trọng đối với những người có tiền sử sỏi thận hoặc có nguy cơ cao mắc bệnh.
Một số loại thực phẩm chứa nhiều oxalate bao gồm:
- Rau bina (cải bó xôi).
- Củ cải đường.
- Đậu nành và một số sản phẩm được chế biến từ đậu nành.
- Sô cô la.
- Quả hạch.
Kiêng hoặc hạn chế các thực phẩm giàu oxalate có thể giúp người bệnh kiểm soát và ngăn ngừa sự hình thành sỏi thận. Điều này đặc biệt quan trọng khi kết hợp với việc uống đủ nước và tuân thủ các hướng dẫn điều trị khác do bác sĩ đưa ra.
Thực phẩm giàu purine
Người bị sỏi thận đặc biệt là sỏi axit uric, không nên dùng thực phẩm giàu purine vì chất này khi chuyển hóa trong cơ thể sẽ tạo ra axit uric. Mức độ axit uric cao trong cơ thể có thể dẫn đến sự hình thành sỏi axit uric trong thận, gây ra đau đớn và các biến chứng sức khỏe khác. Tiêu thụ quá nhiều thực phẩm giàu purine sẽ làm tăng nồng độ axit uric trong máu và nước tiểu, làm tăng nguy cơ hình thành sỏi thận.
Gợi ý các loại thực phẩm chứa nhiều purine người bệnh hạn chế dùng như:
- Thịt đỏ (Bao gồm thịt bò, thịt cừu, thịt chó, thịt dê).
- Nội tạng động vật (Gan, thận, lòng, mề, dạ dày, tim, óc).
- Hải sản (Cá mòi, cá trích, tôm, cua, sò.)
- Thịt gia cầm và các loại thịt động vật hoang dã (Thịt gà, thịt vịt, thịt chim, và thịt thú rừng).
Nên tạm thời kiêng sử dụng các thực phẩm giàu purine giúp giảm nồng độ axit uric trong cơ thể. Từ đó giảm nguy cơ hình thành và phát triển sỏi thận. Điều này là một phần quan trọng trong chế độ ăn uống mà người bị sỏi thận cần tuân thủ để bảo vệ sức khỏe và ngăn ngừa tái phát bệnh.
Thực phẩm có chứa nhiều muối
Người bị sỏi thận không nên dùng thực phẩm chứa nhiều muối vì muối (natri) có thể làm tăng nồng độ canxi trong nước tiểu, từ đó làm tăng nguy cơ hình thành sỏi thận, đặc biệt là sỏi canxi.
Khi cơ thể tiêu thụ quá nhiều muối, thận sẽ phải làm việc nhiều hơn để loại bỏ lượng natri dư thừa, điều này dẫn đến việc thải ra nhiều canxi hơn qua nước tiểu. Canxi dư thừa trong nước tiểu có thể kết hợp với oxalate hoặc phosphate, tạo thành các tinh thể canxi, là tiền đề cho sự hình thành sỏi thận.
Một số loại thực phẩm nhiều muối cần hạn chế dùng như:
- Thực phẩm chế biến sẵn (Xúc xích, thịt nguội, thịt xông khói, súp đóng hộp, rau đóng hộp).
- Đồ ăn nhanh (Pizza, khoai tây chiên, bánh mì kẹp thịt, gà rán).
- Các loại snack mặn (Khoai tây chiên, bắp rang bơ, bánh quy mặn, và các loại hạt rang muối).
- Nước sốt và gia vị (Nước tương, nước mắm, sốt BBQ, sốt cà chua đóng hộp).
- Thực phẩm đóng hộp (Súp, đậu, rau, và các loại thực phẩm đóng hộp khác).
Hạn chế tiêu thụ các loại thực phẩm và đồ uống này không chỉ giúp giảm nguy cơ hình thành sỏi thận mà còn giúp bảo vệ sức khỏe tổng thể, bao gồm giảm nguy cơ mắc các bệnh tim mạch và cao huyết áp liên quan đến lượng muối cao trong chế độ ăn uống.
Đồ uống có ga
Sỏi thận kiêng gì chắc chắn phải kể đến các loại đồ uống có ga. Vì những loại đồ uống này thường chứa axit phosphoric, một chất có thể làm tăng nguy cơ hình thành sỏi thận. Axit phosphoric có thể làm tăng lượng canxi trong nước tiểu, dẫn đến sự kết hợp của canxi với oxalate hoặc phosphate, hình thành sỏi canxi. Ngoài ra, đồ uống có ga thường chứa lượng đường cao. Đặc biệt là fructose, cũng có thể làm tăng nồng độ axit uric, dẫn đến nguy cơ hình thành sỏi axit uric.
Một số loại đồ uống có ga cần tránh:
- Coca Cola.
- Soda không chứa cola (như soda chanh, soda cam).
- Nước tăng lực.
- Nước ngọt có ga.
Hạn chế hoặc tránh sử dụng đồ uống có ga là một biện pháp quan trọng giúp giảm nguy cơ hình thành sỏi thận và bảo vệ sức khỏe của thận. Việc thay thế bằng nước lọc hoặc nước ép trái cây tự nhiên (không thêm đường) là lựa chọn tốt hơn cho những người có nguy cơ sỏi thận.
Đồ uống và thực phẩm có đường
Người bị sỏi thận không nên dùng đồ uống và các loại thực phẩm có đường cao vì đường, đặc biệt là fructose, có thể làm tăng nồng độ axit uric trong cơ thể, dẫn đến sự hình thành sỏi axit uric. Đường cũng có thể góp phần vào sự gia tăng canxi trong nước tiểu, tăng nguy cơ hình thành sỏi canxi oxalate. Ngoài ra, việc tiêu thụ nhiều đường có thể dẫn đến béo phì, một yếu tố nguy cơ khác đối với sỏi thận.
Một số loại thức ăn và đồ uống có nhiều đường người bệnh cần tránh:
- Nước ngọt có ga.
- Nước ép trái cây đóng hộp.
- Bánh kẹo ngọt và các loại snack có đường.
- Đồ uống có cồn chứa đường cao (rượu ngọt, cocktail).
Không nên sử dụng đồ uống và thực phẩm chứa nhiều đường để giúp kiểm soát mức độ axit uric và canxi trong cơ thể. Từ đó làm giảm nguy cơ hình thành sỏi thận và bảo vệ sức khỏe tổng thể. Thay thế các thực phẩm này bằng lựa chọn lành mạnh hơn, như trái cây tươi hoặc nước lọc, có thể giúp ngăn ngừa sỏi thận và cải thiện chất lượng cuộc sống.
Thực phẩm giàu canxi từ thực phẩm chức năng
Người bị sỏi thận không nên dùng thực phẩm chức năng giàu canxi vì việc bổ sung canxi từ các nguồn này có thể làm tăng nguy cơ hình thành sỏi thận, đặc biệt là sỏi canxi oxalate. Khi cơ thể hấp thụ quá nhiều canxi từ thực phẩm chức năng, lượng canxi trong nước tiểu cũng tăng lên. Canxi dư thừa trong nước tiểu có thể kết hợp với oxalate hoặc phosphate để hình thành các tinh thể canxi, dẫn đến sự phát triển của sỏi thận.
Một số loại thực phẩm chức năng giàu canxi cần tránh:
- Viên bổ sung canxi (Calcium carbonate, Calcium citrate).
- Multivitamin chứa canxi.
- Thực phẩm chức năng tăng cường canxi dành cho người lớn tuổi.
Người bị sỏi thận nên lấy canxi từ các nguồn thực phẩm tự nhiên như sữa, pho mát, sữa chua với lượng vừa đủ thay vì bổ sung từ thực phẩm chức năng. Nếu cần bổ sung canxi, nên tham khảo ý kiến bác sĩ để xác định liều lượng phù hợp và đảm bảo việc sử dụng không gây hại cho thận.
Đồ uống có Caffeine
Người bị sỏi thận nên hạn chế hoặc tránh đồ uống có caffeine vì caffeine có thể làm tăng nồng độ canxi trong nước tiểu. Điều này làm tăng nguy cơ hình thành sỏi thận, đặc biệt là loại sỏi canxi oxalate.
Caffeine hoạt động như một chất lợi tiểu, có thể dẫn đến mất nước nhẹ. Mất nước làm giảm lượng nước tiểu, khiến các khoáng chất như canxi, oxalate và uric acid dễ kết tinh và hình thành sỏi thận hơn. Bên cạnh đó, tiêu thụ quá nhiều caffeine cũng có thể làm giảm khả năng hấp thụ canxi từ thực phẩm, làm tăng lượng canxi bài tiết qua nước tiểu.
Một số loại đồ uống có chứa caffeine bao gồm:
- Cà phê.
- Trà đen.
- Nước tăng lực và các loại nước uống năng lượng.
- Sô cô la và các đồ uống từ sô cô la.
Hạn chế sử dụng đồ uống có chứa caffeine giúp giảm nguy cơ mất nước và kiểm soát tốt nồng độ canxi trong nước tiểu, từ đó ngăn ngừa sự hình thành sỏi thận. Thay thế các loại đồ uống này bằng nước lọc, trà thảo mộc (không chứa caffeine), hoặc các loại đồ uống tự nhiên khác sẽ có lợi hơn cho sức khỏe thận.
Đồ uống có cồn
Người bị sỏi thận nên hạn chế hoặc tránh sử dụng đồ uống có cồn vì chúng có thể làm tăng nguy cơ hình thành và phát triển sỏi thận. Đồ uống có cồn có thể gây mất nước, làm giảm lượng nước tiểu, dẫn đến tăng nồng độ các khoáng chất như canxi, oxalate, và axit uric trong nước tiểu.
Khi lượng nước tiểu giảm, các khoáng chất này dễ kết tinh và tạo thành sỏi thận. Hơn nữa, cồn cũng có thể gây tổn hại đến chức năng thận, làm giảm khả năng lọc và bài tiết chất thải ra khỏi cơ thể.
Một số loại đồ uống có cồn người bị sỏi thận cần tránh:
- Bia.
- Rượu vang.
- Rượu mạnh (Rượu whisky, rum, vodka).
- Cocktail và đồ uống có cồn chứa đường cao.
Tránh tiêu thụ đồ uống có cồn là một biện pháp quan trọng trong việc phòng ngừa và quản lý sỏi thận. Thay vì sử dụng đồ uống có cồn, người bị sỏi thận nên uống nhiều nước lọc hoặc các loại nước ép trái cây không đường để giúp thận hoạt động hiệu quả và giảm nguy cơ hình thành sỏi thận.
Sỏi thận nên ăn gì?
Người bị sỏi thận nên chú trọng vào chế độ ăn uống lành mạnh để hỗ trợ điều trị và ngăn ngừa sự hình thành sỏi mới. Dưới đây là những loại thực phẩm mà người bị sỏi thận nên tích cực sử dụng:
Nước
Uống đủ nước giúp pha loãng nước tiểu, làm giảm nồng độ các khoáng chất như canxi, oxalate và axit uric trong nước tiểu, từ đó ngăn ngừa sự hình thành sỏi thận. Người bệnh nên uống ít nhất 2-3 lít nước mỗi ngày hoặc theo chỉ dẫn của bác sĩ.
Thực phẩm tự nhiên chứa canxi
Có rất nhiều nguồn canxi từ tự nhiên bao gồm các loại như Sữa, sữa chua, pho mát. Canxi từ thực phẩm tự nhiên giúp giảm hấp thụ oxalate từ ruột, ngăn chặn sự hình thành sỏi canxi oxalate. Tuy nhiên, lượng canxi cần phải được kiểm soát để tránh dư thừa. Tiêu thụ canxi từ thực phẩm tự nhiên thay vì bổ sung từ thực phẩm chức năng.
Trái cây họ cam quýt
Các loại trái cây này giàu citrate như cam, chanh, bưởi có tác dụng ngăn cản sự kết tinh của canxi trong nước tiểu và giúp ngăn ngừa sỏi thận. Người bệnh nên bổ sung nước ép cam, chanh hoặc ăn trực tiếp để tăng lượng citrate trong cơ thể.
Rau xanh ít oxalate
Rau xanh ít oxalate bao gồm các loại như bông cải xanh, cải bắp, đậu xanh. Đây là những loại rau có hàm lượng oxalate thấp, an toàn cho người bị sỏi thận, đồng thời cung cấp vitamin và khoáng chất cần thiết. Người bệnh cần tăng cường tiêu thụ rau xanh ít oxalate trong các bữa ăn hàng ngày.
Ngũ cốc nguyên hạt
Bao gồm các loại gạo lứt, yến mạch, lúa mạch. Ngũ cốc nguyên hạt giàu chất xơ giúp giảm hấp thụ canxi và oxalate trong ruột, từ đó giảm nguy cơ hình thành sỏi thận. Người bệnh nên sử dụng ngũ cốc nguyên hạt thay thế cho các loại ngũ cốc tinh chế.
Các loại đậu
Một số loại đậu như đậu xanh, đậu đen, đậu trắng,… có tác dụng cung cấp protein từ thực vật. Điều này giúp làm giảm nguy cơ hình thành sỏi thận axit uric. Bệnh nhân bị sỏi thận nên thay thế một phần protein từ thịt bằng protein từ các loại đậu.
Các loại quả nhiều nước
Những loại quả như dưa hấu, dâu tây, mâm xôi, việt quất…. đều có nhiều nước, chất chống oxy hóa và vitamin, giúp cơ thể duy trì độ ẩm, có lợi cho sức khỏe thận và giảm nguy cơ sỏi thận. Người bệnh nên bổ sung các loại quả này vào khẩu phần ăn hàng ngày.
Thực phẩm giàu magnesium
Nhóm thực phẩm này bao gồm các loại hạt như hạnh nhân, quả óc chó, hạt bí ngô. Magnesium có tác dụng làm giảm hấp thụ oxalate trong ruột, từ đó ngăn ngừa hình thành sỏi thận. Người bệnh nên bổ sung các loại hạt này vào chế độ ăn uống hàng ngày.
Trà thảo mộc không chứa oxalate
Người bị sỏi thận nên sử dụng các loại trà như trà hoa cúc, trà gừng, trà bạc hà… Những loại đồ uống này giúp cung cấp thêm nước cho cơ thể mà không làm tăng nguy cơ hình thành sỏi thận như trà đen hay trà xanh chứa oxalate. Do đó người bệnh nên sử dụng trà thảo mộc thay thế cho các loại trà chứa caffeine.
Bài viết trên đây đã cùng bạn đọc tìm hiểu về vấn đề “sỏi thận kiêng gì?”. Những thực phẩm và đồ uống mà người bị sỏi thận nên kiêng cữ không chỉ giúp kiểm soát tình trạng bệnh mà còn góp phần quan trọng trong việc phòng ngừa tái phát. Bằng cách áp dụng một chế độ ăn uống hợp lý và khoa học, người bệnh có thể cải thiện chất lượng cuộc sống và giảm thiểu những biến chứng tiềm ẩn do sỏi thận gây ra.
