Cây bìm bịp: Những công dụng trị bệnh và địa chỉ mua giá tốt

Cây bìm bịp được nhắc đến trong dân gian như một “thần dược” trị rất nhiều bệnh. Từ những tình trạng đơn giản như mụn nhọt trên da cho đến các căn bệnh nan y như ung thư đều có thể chữa bằng dược liệu này. Thực hư công dụng cây bìm bịp ra sao, có tốt như lời đồn? Cùng tìm hiểu về đặc tính, cách dùng cụ thể qua những thông tin dưới đây.

Hình ảnh cây bìm bịp dùng để làm thuốc và những thông tin quan trọng về nó

Cây bìm bịp là cây gì, đặc điểm nhận dạng

Bìm bịp là tên gọi dân gian của người dân Nam Bộ chỉ một loại dược liệu thân leo rất quý. Ở Miền Bắc nó được gọi phổ biến với cái tên là cây xương khỉ. Ngoài ra, tại nhiều địa phương còn có những cách đặt tên khác như cây mảnh cộng, bìm bìm, ưu độn thảo hay cây lá cầm, bạch sửu…

Những tài liệu Y học cổ truyền thường ghi chép với cái tên “Khiên ngưu tử”. Có nghĩa là hạt dắt trâu. Trong từ điển dược liệu, các nhà khoa học xếp cây này vào họ Ô rô và gọi nó là Clinacanthus nutans.

Cũng theo đó, người ta cho rằng bìm bịp là loại cây thân leo, mọc hoang thành bụi rậm ở những nơi ẩm ướt. Nó đặc biệt phát triển tốt ở môi trường nhiệt đới ẩm. Chính vì vậy, người ta thường tìm thấy cây này ở các nước Á Châu như Trung Quốc, Thái Lan và cả ở Việt Nam.

Cụ thể, tại nước ta, dây bìm bịp có nhiều ở cả các tỉnh phía Bắc như là Hòa Bình, Hà Tây cũ… Ở Thanh Hóa cũng đã ghi nhận sự xuất hiện của thảo dược này. Trong khu vực miền Nam, cây bìm bịp không còn xa lạ với người dân Lâm Đồng, Tây Ninh, Bình Phước…

Đặc điểm nhận dạng

Mặc dù có hình dáng khá giống với một số loại cây nhưng bạn có thể nhận dạng cây bìm bịp dựa trên các đặc điểm sau:

Thân cây: Cây bìm bịp có thân dây nhỏ hình trụ, chiều dài thường đạt khoảng 2 – 3 m. Xung quanh dây có nhiều lông trĩn hình giống như ngôi sao. Khi còn tươi chúng có màu xanh nhưng nếu phơi khô thì chuyển thành màu ngả vàng.
Lá cây: Lá bìm bịp thuôn dài, mặt trên xanh đậm và bóng, mặt dưới có gân, lông và màu xanh nhạt. Nhìn tổng thể giống như hình mác. Chiều dài lá có thể lên đến 7 – 9 cm, trong đó gồm cả phần cuống ngắn. Chiều rộng thường chỉ từ 2 – 2.5 cm.
Hoa cây bìm bịp: Thường mọc tại các kẽ lá theo chùm từ 1 – 3 bông, thời gian nở thường là mùa hè. Bông hoa bìm bịp khá dài với hai phần cánh, một phần dựng lên trên và chứa bao phấn màu xanh lam. Phần còn lại có 3 cánh xòe ra ngoài. Các cánh hoa có màu đỏ tươi hoặc hồng cánh cam.
Quả bìm bịp: Sau khi hoa tàn và rũ xuống sẽ cho quả hình chùy, bên trong thường có 4 ngăn, mỗi ngăn chứa 1 hạt. Cũng có tài liệu ghi là có 3 ngăn, tương ứng với 3 hạt. Quả này có màu đen trắng, chiều dài thường là 1,5cm. Trái bìm bịp chín vào mùa Thu – Đông (từ tháng 7 – tháng 10).

Cây bìm bịp thường mọc thành bụi, leo quấn lên cao hoặc bò ngang

Bởi đây là loại cây mọc hoang, rất dễ sống mà lại có nhiều dược tính tốt nên nó đã được đưa vào nuôi trồng tại nhiều nơi.

Sản xuất và thu hoạch, bảo quản cây thuốc bìm bịp

Dây bìm bịp rất dễ gieo trồng, người ra có thể dùng hạt ươm cây non rồi đưa ra vùng đất tơi xốp, ẩm ướt để giúp cây sinh trưởng tốt. Chúng phát triển thành khóm, thân cây có thể bò hoặc leo ra xung quanh. Trong quá trình chăm sóc, cây chỉ cần được che nắng và cấp nước đầy đủ.

Sau 20 – 30 ngày là đã có thể bắt đầu thu hoặc lá. Phần thân, rễ, quả và hoa nên chọn thời điểm thích hợp để thu hái. Tất cả những bộ phận này đều có thể sử dụng vào nhiều mục đích như lấy rau bìm bịp nấu canh, ngâm gạo làm bánh… và để làm thuốc. Thông thường, sau khi thu hoạch, người ta sẽ phân loại, làm sạch và sấy khô cây bìm bịp. Sau đó bảo quản ở nơi khô thoáng, đóng túi hút chân không hoặc đem chế biến thành các dạng trà, thuốc.

Thành phần, công dụng

Là một dược liệu nhiều người tìm mua và sử dụng, vậy thực hư cây bìm bịp có thành phần, công dụng như thế nào? Cùng tìm hiểu cách sử dụng và chế biến các bộ phận ngay sau đây.

Thành phần và công dụng

Không ngẫu nhiên mà người ta nói cây thuốc bìm bịp là một dược liệu quý. Cả dân gian, Đông y và khoa học hiện đại đều đã chỉ ra những công dụng tốt của cây này. Cụ thể như sau:

Theo y học hiện đại

Các nhà nghiên cứu đã tiến hành phân tích mẫu vật phẩm cây bìm bịp để tìm lời giải về công dụng “thần kỳ” mà dân gian ca ngợi. Họ cho biết:

Cây bìm bịp có chứa khá nhiều vitamin P (hay chính là Flavonoid). Đây là một dưỡng chất quan trọng được hấp thu nhanh vào các thành mạch. Nhờ đó nó giúp người bệnh chống lại sự tấn công của một số khuẩn hại. Đây là lời lý giải cho tác dụng làm mát gan, lợi tiểu và thanh nhiệt của cây bìm bịp.
Cùng với đó là hợp chất Tanin có tác dụng làm tăng khả năng liên kết với protein. Nhờ đó khi cung cấp vào cơ thể, nó sẽ khử các gốc tự do, chống oxy hóa. Đây cũng là thành phần cho phép giả định về khả năng chống ung thư và hỗ trợ điều trị bệnh tim mạch của cây bìm bịp.
Cerebrosid có trong cây bìm bịp, cùng với Tanin giúp người bệnh chống lại những cơn đau nhức ở hệ xương do phong, thấp. Đồng thời cũng nhờ chất này mà người bệnh có thể loại bỏ nguy cơ bị viêm các khớp và cầm máu hiệu quả.
Glycosid cũng là một dưỡng chất trong cây này. Nó giúp kích hoạt các enzyme thủy phân hoạt động mạnh. Nhờ đó phá vỡ những liên kết của các độc tố trong cơ thể với phân tử đường.
Người ta cũng tìm thấy trong thành phần của cây bìm bịp chứa nhiều canxi. Với hàm lượng rất dồi dào, nó giúp cho người sử dụng tăng cường sức khỏe và bảo vệ xương. Đồng thời làm phục hồi thương tổn ở xương cho các bệnh nhân nếu có.

Loại cây này có chứa rất nhiều dưỡng chất tốt cho sức khỏe như Glycosid, Cerebrosid hay Tanin... — Loại cây này có chứa rất nhiều dưỡng chất tốt cho sức khỏe như Glycosid, Cerebrosid hay Tanin…

Ngoài ra còn rất nhiều dưỡng chất khác tốt cho sức khỏe và quá trình điều trị bệnh ở cây bìm bịp như chất xơ, đạm, khoáng chất và một số vitamin.

Theo Đông Y

Y học cổ truyền không phân tích các thành phần y dược của cây bìm bịp. Tuy nhiên người ta cũng đã chỉ ra một số đặc tính như bìm bịp là thảo dược tính bình, có mùi thơm khi phơi khô, nếm thấy ngọt. Các dược tính của nó khi đi vào cơ thể sẽ quy can, thận, đồng thời bồi bổ máu và xương.

Các danh y thường dùng vào việc giải độc cho gan, hạ hỏa, cải thiện chức năng mật… Đồng thời sử dụng trong điều trị chứng chỉ thống (đau nhức), làm thanh nhiệt và điều hòa khí huyết.

Theo dân gian

Ở nhiều địa phương, người dân thường truyền tai nhau dùng dây bìm bịp để chữa bệnh xương khớp, huyết áp và bệnh lý ở gan. Ngoài ra, một số nơi còn cho rằng loại dược liệu này đem lại hiệu quả rất tích cực trong việc điều trị viêm xoang và cải thiện bệnh ung thư.

Ngoài ra, ở Thái Lan, người ta còn dùng cây bìm bịp để trị sốt, khử độc do rắn cắn hoặc bọ cạp tấn công. Tại xứ sở Vạn Đảo Indonesia, loại cây này được cho là rất công hiệu trong việc điều trị tiểu đường, đái rắt hay chứng kiết lỵ. Người dân Singapore thì ca ngợi loài thảo dược này với công dụng đặc trị các bệnh ung thư bạch huyết, tuyến tiền liệt, ung thư ở tử cung và kể cả ung thư phổi.

Các cách sử dụng cây bìm bịp phổ biến

Công dụng cây bìm bịp có rất nhiều nhưng làm sao để chế biến thì không phải ai cũng biết. Thực tế tại nhiều địa phương, người ta có thể lấy lá non của cây này hoặc bất cứ bộ phận nào để sử dụng. Cụ thể:

Làm món ăn: Rau bìm bịp thường được chế biến từ lá non, một số nơi có thể dùng cả hoa. Cách nấu thường thấy nhất là dùng làm canh hoặc thêm vào các nồi lẩu. Nhiều người còn dùng nước cốt của cây bìm khô bịp để ngâm gạo làm bánh. Lý do là vì hương thơm của lá bìm bịp khô giống như mùi lá nếp, rất thơm.
Sắc nước thuốc: Với những người dùng cây bìm bịp để trị bệnh thì cách làm này rất quen thuộc. Để gia tăng tác dụng của cây bìm bịp, họ còn kết hợp với các thuốc khác. Tuy rất tốt và lành tính nhưng các nhà khoa học cho rằng chỉ nên dùng khoảng 30 – 40g bìm bịp khô mỗi ngày.
Ngâm rượu: Cũng là một cách sơ chế thành thuốc, nhiều người lấy thân, rễ cây này để ngâm với rượu gạo. Rượu cây bìm bịp có tác dụng tốt đối với người bị tiêu chảy, đau bụng, viêm ở khớp… Ngoài ra, nếu bị say tàu xe, bạn cũng có thể uống một chút rượu dây bìm bịp trước khi khởi hành. Tuy nhiên, dù dùng cây bìm bịp trị bệnh gì bạn cũng không được lạm dụng. Chỉ nên uống 15ml rượu bìm bịp mỗi ngày là nhiều nhất.
Giã đắp ngoài: Cách làm này thường phù hợp với người bệnh bị đau ở xương hoặc lên mụn nhọt. Người ta lấy phần lá của cây đem rửa sạch rồi giã nát làm thuốc là chủ yếu.

Sắc nước uống là cách làm phổ biến hàng đầu với cây này

Có thể nói tùy vào bộ phận được sử dụng mà chúng ta tiến hành xử lý khác nhau. Mỗi bộ phận, cách dùng cây bìm bịp lại đem lại hiệu quả khác biệt.

Đối tượng dùng bìm bịp và những ai không được sử dụng

Mặc dù là loại thảo dược chữa nhiều bệnh và được coi như “thần dược” trong dân gian nhưng không phải ai cũng dùng được cây này. Người bệnh nên biết đối tượng nào nên và không nên sử dụng cây bìm bịp để dùng cho đúng.

Đối tượng nên dùng

Cây bìm bịp nên được dùng cho các trường hợp bệnh nhân bị:

Các bệnh về Gan: Như là có men gan cao, chức năng gan yếu dần, có biểu hiện của bệnh xơ hoặc viêm gan. Bệnh nhân ung thư gan cũng có thể sử dụng cây bìm bịp làm thuốc hỗ trợ.
Bệnh ở xương: Những người mắc các chứng như tê thấp, đau ở xương, trật khớp hoặc gãy xương cũng nên dùng cây này.
Bệnh tim mạch: Nên dùng cây bìm bịp khi mắc cách bệnh về máu và hệ tim mạch nói chung như ung thư máu, huyết áp cao, máu khó đông…

Ngoài ra những người bị nổi mụn hoặc nóng trong người cũng nên sử dụng cây bìm bịp.

Đối tượng không nên dùng

Cây bìm bịp tốt cho người bệnh tim mạch nhưng lại không dùng cho người huyết áp thấp. Bởi vì nó có thể khiến cho bệnh nhân tụt huyết áp mạnh hơn và gây nguy hiểm đến tính mạng.

Bên cạnh đó, các chị em đang mang thai hoặc cho con bú sữa cũng phải thận trọng với cây này. Tốt nhất nên hỏi ý kiến chuyên gia trước khi ăn các món từ cây bìm bịp hoặc dùng thuốc chứa nó.

Các bài thuốc hay từ cây bìm bịp

Như đã nói ở trên, loại thảo dược này dùng trong điều trị rất nhiều bệnh ở gan, xương, tim mạch và cả ngoài da. Vậy cụ thể có những bài thuốc nào liên quan đến cây bìm bịp? Nên tham khảo:

Các bài trị ung thư

Trong điều trị ung thư có 3 bài thuốc sử dụng nguyên liệu chính từ cây bìm bịp. Đó là:

Bài thuốc 1: Dùng 20g dây bìm bịp cùng lượng tương ứng xạ đen và bạch hoa xà. Thêm vào đó 1g bán chi liên rồi đem đi rửa sạch. Cho vào ấm đất cùng 1.3 lít nước để sắc nhỏ lửa cho nước sôi khoảng 10 – 15 phút. Sau đó tắt bếp và chắt nước bìm bịp ra để uống ấm trong ngày.
Bài thuốc 2: Dùng khoảng 10 lá bìm bịp loại bánh tẻ còn tươi đem rửa kỹ rồi nhai và nuốt dần. Làm như vậy 5 lần/ngày và duy trì trong 3 tháng để hỗ trợ điều trị ung thư.
Bài thuốc 3: Với bài thuốc này, bạn dùng 30g cây bìm bịp khô kết hợp với lượng tương ứng xạ đen. Thêm vào đó 20g hoa đu đủ đực rồi đem sắc với nước (khoảng 1.5 lít). Đun nhỏ lửa sau khi nước sôi khoảng 10 – 15 phút rồi tắt bếp. Chắt lấy phần nước để dùng dần trong ngày khi còn ấm.

Điều trị bệnh gan

Ngoài chữa bệnh ung thư thì cây bìm bịp còn được dùng nhiều trong các bài thuốc trị bệnh gan như:

Bài thuốc 1: Dùng 30g dây bìm bịp khô và 20g râu ngô kết hợp cùng 15g sâm đại hành, 10g trần bì. Bổ sung vào 12g lá vọng cách và lượng tương đương cây quao. Đem rửa hết các thuốc rồi đổ vào ấm đất đun cùng 1.5 lít nước cho cạn dần và lấy nước cô đặc. Chắt nước uống nhiều lần trong ngày, nếu đã nguội thì đem hâm nóng mới dùng.
Bài thuốc số 2: Chỉ cần dùng dây bìm bịp đem đun lấy nước cô đặc để uống thay nước lọc hàng ngày.
Các thuốc này thường dùng cho những bệnh nhân viêm gan, men gan cao hoặc bị nhiễm độc tố nặng.

Nhiều thành phần dược tính trong cây bìm bịp có thể hỗ trợ điều trị các bệnh ở gan

Trị bệnh ở xương

Với những người bị thoái hóa cột sống thắt lưng, vùng cổ hoặc mắc bệnh thoát vị đĩa đệm, gai cột sống, viêm các khớp… có thể dùng các bài thuốc sau:

Bài thuốc 1: Trước khi ngủ lấy 80g bìm bịp tươi kết hợp với 50g sâm đại hành và lượng tương ứng lá ngải. Đem tất cả đi giã nhuyễn và sao nóng nên với giấm. Sau đó đắp hỗn hợp lá bìm bịp này vào vùng bị đau. Cố định lại rồi mở ra vào sáng sớm. Lặp lại liên tục khoảng 10 ngày để theo dõi hiệu quả.
Bài thuốc 2: Bạn cũng thực hiện vào buổi tối bằng cách lấy 30g bìm bịp khô kết hợp với 20g sâm đại hành và lá ngải khô 30g đem sắc nước. Rửa sạch các thuốc rồi cho vào ấm cùng 2 lít nước để đun cạn một nửa rồi uống trước bữa ăn. Phần bã không bỏ đi mà giã nát với gừng rồi sao nóng và đắp vào vùng bị đau trước khi ngủ.
Bài thuốc 3: Với công thức này, bạn dùng 13g bìm bịp khô kết hợp với lượng tương ứng các thảo dược như củ ba kích, tần quy, lông cu li, dây trầu cổ và hạt đỗ đen rang chín, đỗ trọng. Thêm 10g hạt dây tơ hồng và 16g thục địa cùng lượng tương đương tang ký sinh. Đem rửa các dược liệu này rồi cho vào ấm đất để sắc với 1.2 lít nước lấy dung dịch cô đặc. Chắt nước ra uống ấm 2 – 3 lần mỗi ngày và dùng cách nhật trong tuần. Lưu ý không ăn măng khi uống thuốc này.

Trị một số bệnh khác

Ngoài các bài thuốc chữa ung thư, bệnh gan và xương khớp, còn nhiều bài thuốc Nam dược cũng sử dụng cây này để chữa lở miệng, cảm cúm, cầm máu hay trị trĩ…

Chữa lở miệng: Dùng 60g bìm bịp tươi làm sạch rồi giã nhỏ. Thêm nước đun sôi để nguội vào để lọc lấy nước cốt uống. Phần bã dùng ngậm và nuốt dần trong miệng. Tiến hành cách chữa này 2 lần mỗi tuần, đồng thời chú ý vệ sinh răng miệng thật sạch để bệnh nhanh khỏi.
Chữa cảm cúm: Để trị bệnh cảm cúm bằng cây bìm bịp bạn dùng lá xương khỉ 30g đem giã nát lấy nước ngậm hoặc nhai nuốt dần.
Cầm máu: Nhiều người dùng lá bìm bìm để cầm máu cho vết thương hở bằng cách sắc lá khô lấy nước uống trước khi ăn. Nên duy trì cách này 1 – 2 tuần nếu vết thương nặng, thành mạch bên trong tổn thương nặng.
Điều chỉnh huyết áp, hỗ trợ chức năng thận: Người bệnh cao huyết áp hoặc gặp vấn đề ở thận có thể lấy lá và rễ xương khỉ phơi khô rồi sắc nước uống. Hoặc dùng 9 lá tươi đem rửa sạch và nhai kỹ, nuốt dần phần nước, sau cùng nuốt cả bã. Nên dùng nhiều ngày và theo dõi những biến chuyển từ vùng bệnh.
Điều trị bệnh trĩ: Người bị bệnh trĩ nên dùng khoảng 10 lá bìm bịp tươi rửa thật sạch rồi cho vào cối giã nát. Buổi tối trước khi ngủ, vệ sinh thân thể thật sạch rồi đem phần bã đó đắp lên hậu môn. Sáng dậy bạn cũng vệ sinh lại và thay bằng thuốc mới. Thực hiện liên tục nhiều ngày như vậy để giảm đau rát và hỗ trợ làm co búi trĩ.

Lưu ý khi dùng bài thuốc

Bìm bịp là thảo dược không có nhiều độc tính nhưng có thể không phù hợp với một số đối tượng. Nếu không biết sử dụng đúng cách, nó vẫn có khả năng gây hại cho cơ thể. Vì vậy bạn nên:

Cần phân biệt đâu là cây bìm bịp thật có tác dụng chữa bệnh

Tìm hiểu kỹ về dược tính của cây thuốc này và hỏi ý kiến của chuyên gia Y học cổ truyền nếu muốn sử dụng để chữa bệnh.
Cần sơ chế kỹ cây bìm bịp trước khi dùng. Nếu sử dụng loại tươi nên ngâm muối loãng để loại bỏ bụi bẩn, chất có hại. Nếu dùng bìm bịp khô thì cần phân biệt rõ với các thảo dược khác khá tương tự. Tránh mua phải những cây gần giống nhưng không phải là thuốc.
Không sử dụng nước thuốc bìm bịp đã sắc và để qua đêm vì nó có thể ảnh hưởng xấu đến hệ tiêu hóa.
Những người dùng cây bìm bịp chữa bệnh ở xương khớp nên kiêng mang vác nặng. Đồng thời chú ý xây dựng chế độ ăn và làm việc thích hợp để tăng hiệu quả trị bệnh tốt hơn.
Không nên cùng lúc uống thuốc Tây và sử dụng cây bìm bịp dạng uống. Bởi vì điều này có thể gây tương tác thuốc và ảnh hưởng đến kết quả điều trị. Trong trường hợp cần thiết nên hỏi ý kiến bác sĩ và dùng cách nhau khoảng 1 tiếng.
Chữa bệnh bằng cây bìm bịp cần kiêng sử dụng bia, rượu, thuốc lá và một số loại cây khác, ví dụ như măng.

Mua cây bìm bịp ở đâu và giá bán

Nhận thấy giá trị của cây bìm bịp trong điều trị bệnh, nhiều người đã tìm kiếm, sản xuất bìm bịp để kinh doanh. Nguồn cung cây bìm bịp trên thị trường đang ngày một nhiều lên, tuy nhiên giá bán bìm bịp khô vẫn giữ vững khá lâu ở mức khoảng từ 180.000 đồng.

Bìm bịp chữa bệnh ung thư không, mua ở đâu?

Bìm bịp khô còn được sản xuất thành trà gói lớn, trà túi lọc và bào chế thành thực phẩm chức năng. Giá bán của các chế phẩm tùy thuộc vào loại hàng, cơ sở sản xuất và hàm lượng cây này trong đó.

Địa chỉ mua bìm bịp

Mua cây thuốc bìm bịp ở đâu chuẩn chất lượng là điều rất nhiều người quan tâm, tìm hiểu. Theo đó, các cơ sở có hệ thống vườn trồng có tính tin cậy cao hơn hẳn.

Như vậy có thể thấy cây bìm bịp là một thảo dược có nhiều công dụng trong điều trị bệnh. Ngày nay, để đáp ứng nhu cầu sử dụng, nhiều người đã khai thác trong tự nhiên hoặc trồng trong vườn dược liệu để bán. Người dùng nên tìm hiểu kỹ và mua đúng thuốc về sử dụng khi cần thiết.