Lá bạc hà có tác dụng gì? Sử dụng trong trị ho và chăm sóc sức khỏe như thế nào an toàn, hiệu quả?

Bạc hà có nhiều hoạt chất tốt cho sức khỏe và mùi thơm dễ chịu nên được sử dụng rộng rãi trên thế giới. Loại thảo mộc này cũng là vị thuốc quý, được sử dụng để chữa trị nhiều chứng bệnh như cảm cúm, hội chứng ruột kích thích, khó tiêu. Tuy nhiên sử dụng lá bạc hà không đúng cách có thể gây ra nguy hiểm. Những nội dung sau đây sẽ cung cấp đầy đủ thông tin về bạc hà và cách sử dụng loại cây này.

Đặc điểm của cây bạc hà

Lá bạc hà là lá của loại cây thân thảo, sống lâu năm, có tên khoa học là Mentha arvensis Lin. Trong các tài liệu y học, bạc hà còn được gọi với tên khác như Anh sinh, kim tiền bạc hà, bạt đài, liên tiền thảo…

Bạc hà có thân và cành màu xanh hoặc tím, dạng vuông xốp. Cây đứng thẳng hoặc bò lan trên mặt đất. Chiều cao của cây từ 30 – 40cm và có thể cao hơn. Lá bạc hà hình bầu dục hoặc hình trứng. Chúng có cuống ngắn, mọc đối xứng nhau, mép lá khía răng cưa nhọn.  Hoa bạc hà có kích thước nhỏ, có thể màu trắng, tím, hồng hoặc tím hồng. Tất cả các bộ phận của cây đều có lông.

Bạc hà có nhiều loại, phổ biến nhất là 2 loại sau:

• Bạc hà Âu: Xuất hiện ở các nước Trung và Nam Âu
• Bạc hà Nam: Bạc hà ở Việt Nam.

Ở Việt Nam loại cây này thường được trồng chủ yếu tại Nghệ An, Lai Châu, Yên Bái, Lào Cai… Loại cây này được ứng dụng nhiều trong chế biến thức ăn hoặc phơi khô làm trà. Đồng thời tinh dầu bạc hà cũng được khai thác và sử dụng nhiều trong ngành hóa mỹ dược phẩm.

Lá bạc hà có tác dụng gì?

Bạc hà được sử dụng làm thuốc trong cả Đông y và Tây y. Tác dụng điều trị bệnh của loại cây này được ghi nhận như sau:

Công dụng của bạc hà trong Đông y

Thầy thuốc ưu tú Lê Phương, GĐ. chuyên môn Trung tâm Thừa kế và Ứng dụng thuốc Đông y Việt Nam cho biết: “Bạc Hà là cây thuốc rất tốt, dễ trồng. Cây thảo dược này có vị cay, the, tính ấm dùng mát, không độc, đi vào kinh Phế, Can, Đởm. Bạc hà mang lại nhiều tác dụng như trừ phong, làm ra mồ hôi, kiện tỳ, chỉ ho, chỉ tả, tăng tiết mật, kích thích tiêu hóa, thúc ban sởi mọc, giải độc.”

Vì vậy bạc hà thường được sử dụng để trị các chứng bệnh như ho, sốt cao, cảm mạo phong nhiệt, đau đầu, mũi tắc, ra ít hoặc không có mồ hôi.

Tác dụng dược lý của bạc hà theo Tây y

Y học hiện đại cũng rất quan tâm đến khả năng chữa bệnh của bạc hà. Các nghiên cứu về thành phần hoạt chất cho biết, loại cây này có những thành phần như: Vitamin A, C, D, B6; Magnesium, Protein, limonene, sodium… Đặc biệt bạc hà chứa hàm lượng tinh dầu rất lớn. Trong tinh dầu chứa 10,7% methoi và 23,4% methone. Nhờ những thành phần này, bạc hà có nhiều tác dụng dược lý tốt cho sức khỏe con người như:

• Kháng khuẩn và sát khuẩn mạnh: Bạc hà giúp ức chế nhiều chủng vi khuẩn như Staphylococcus aureus, Bacillus subtilis, Salmonella Typhoid…
• Kích thích, làm hưng phấn trung khu thần kinh
• Làm giãn nở mạch máu
• Hạ nhiệt cơ thể
• Kích thích tuyến mồ hôi bài tiết

Một số cách chữa bệnh từ bạc hà

Lá bạc hà trị ho

Bạc hà có tác dụng kháng khuẩn, sát khuẩn, giúp thông họng và làm dịu họng. Vì vậy, bạc hà thường được sử dụng để chữa bệnh ho. Người bệnh có thể áp dụng cách sau đây:

Nấu đường phèn cùng một chút nước cho đường tan ra. Cho lá bạc hà đã rửa sạch vào nước đường đun sôi. Vắt một ít nước cốt chanh ra bát con. Sau đó cho nước cốt vào nồi đun cho đến khi dung dịch cô đặc lại. Đợi cho dung dịch nguội bớt rồi cho vào hũ thủy tinh, bảo quản trong ngăn mát. Siro làm từ lá bạc hà có thể dùng chữa ho cho cả trẻ em và người lớn.

Tiêu chảy

Bạc hà có khả năng kích hoạt tuyến nước bọt nên giúp quá trình tiêu hóa diễn ra thuận lợi, ngăn ngừa tiêu chảy.

Người bệnh chỉ cần dùng vài lá bạc hà tươi cho vào cốc nước nóng, ngâm trong 5 phút. Dùng nước này uống liên tục đến khi triệu chứng tiêu chảy biến mất.

Khó tiêu

Các hoạt chất trong bạc hà giúp làm tăng tốc độ lưu thông của dịch mật. Nhờ vậy thức ăn tiêu hóa nhanh chóng hơn. Người bệnh có thể dùng 10g lá bạc hà đem rửa sạch, vò nát hãm với 500ml nước sôi. Dùng nước này uống nhiều lần trong ngày.

Bạc hà chữa cảm lạnh, cảm cúm

Bạc hà có công dụng làm co màng trong mũi, nhờ vậy các triệu chứng khó thở, nghẹt mũi do cảm cúm và cảm lạnh được cải thiện. Đồng thời, methol trong tinh dầu bạc hà giúp kháng khuẩn, giảm ho và làm lỏng dịch nhầy ở phổi nên rất phù hợp với bệnh nhân bị cảm cúm, cảm lạnh.

Cách sử dụng bạc hà làm giảm những triệu chứng khó chịu của cảm cúm, cảm lạnh như sau:

• Dùng tinh dầu bạc hà hít trực tiếp.
• Đun nước xông hơi với các thành phần gồm: 20g bạc hà; lá bưởi, sả, lá tre, lá chanh, cúc tần, hương nhu mỗi thứ 30g.
• Uống nước bạc hà: Dùng bạc hà tươi giã nát pha với nước chanh đường.

Trị sốt cao, mồ hôi không thoát ra được

Người bệnh dùng thạch cao 40g, bạc hà 20g đem tán bột. Mỗi lần sử dụng lấy 2 – 4g bột uống, áp dụng ngày 3 lần.

Lá bạc hà chữa các vấn đề răng miệng

Bạc hà có đặc tính kháng khuẩn, diệt nấm và có mùi thơm dễ chịu. Vì vậy loại cây này rất hữu ích đối với những bệnh nhân bị hôi miệng, sâu răng, nhiễm trùng nướu…

Bệnh nhân có thể pha 2 – 3 giọt tinh dầu bạc hà vào ly nước ấm. Dùng nước này súc miệng từ 2 – 3 lần. Người bệnh cũng có thể nhai trực tiếp bạc hà tươi hoặc uống trà bạc hà để khử mùi và diệt khuẩn khoang miệng hiệu quả.

Ngăn ngừa ung thư

Bạc hà có chứa Vitamin C và chất chống oxy hóa. Nhờ vậy thảo dược này giúp chống lại các gốc tự do gây ung thư. Người bệnh có thể uống trà bạc hà hoặc bổ sung vào bữa ăn nhằm ngăn ngừa nguy cơ ung thư.

Ngoài những công dụng trên, bạc hà còn giúp giảm cảm giác buồn nôn, say tàu xe, trị các bệnh đường hô hấp như hen suyễn, viêm xoang, tăng cường hệ miễn dịch, làm sáng da mờ sẹo và xua đuổi muỗi, côn trùng.

Những lưu ý khi sử dụng bạc hà

Mặc dù bạc hà mang lại nhiều tác dụng đối với sức khỏe, nhưng sử dụng không đúng cách sẽ gây ra những tác động tiêu cực. Vì vậy mọi người cần lưu ý những vấn đề sau đây trước khi sử dụng loại thảo dược này:

• Không sử dụng bạc hà hoặc những chế phẩm có nguồn gốc từ thảo dược này nếu bị dị ứng với bạc hà. Bệnh nhân bị dị ứng có thể mọc mụn nước trong miệng và lỗ mũi khi hít tinh dầu bạc hà. Nếu gặp phải những triệu chứng này, bạn cần dừng sử dụng và tìm gặp bác sĩ.
• Tác dụng phụ của bạc hà bao gồm: Dị ứng da, nổi ban đỏ, chậm nhịp tim, hạ áp Hoạt huyết thang huyết áp, ợ nóng, hạ đường huyết, ngộ độc do dùng nhiều…
• Những đối tượng không nên sử dụng bạc hà: Trẻ em, phụ nữ mang thai, người bị tiểu đường, người bị trào ngược dạ dày, bệnh nhân huyết áp cao, người bị bệnh về tim mạch, bệnh nhân táo bón kéo dài, người bị suy nhược…

• Không lạm dụng bạc hà: Lượng tinh dầu tối đa được phép dùng một ngày là 0,4 ml. Sử dụng quá liều sẽ dẫn đến tác dụng phụ, làm tăng nguy cơ co giật.
• Bạc hà có thể tương tác với một số loại thuốc như: Thuốc kháng acid (như Pepcid, Zantac), thuốc chống thải ghép Cyclosporine, thuốc hạ đường huyết, Lansoprazole Omeprazole hay Carisoprodol… Vì vậy người bệnh không nên sử dụng bạc hà khi đang uống thuốc.
• Không bôi trực tiếp tinh dầu bạc hà nguyên chất lên da hoặc để dính vào mắt và các vết thương hở. Không hít hà tinh dầu bạc hà quá 3 – 4 lần trong ngày vì có thể làm khô niêm mạc đường thở, sung huyết da…
• Người bệnh nên tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi sử dụng các chế phẩm từ bạc hà.

Mua bạc hà ở đâu? Giá bao nhiêu?

Hiện nay, bạc hà có thể mua ở hầu hết các nhà thuốc YHCT, nhà thuốc đông dược, phòng khám Đông y… Người bệnh cần chọn những địa chỉ uy tín, đã được cấp phép hoạt động để đảm bảo mua được thuốc tốt. Giá bán của bạc hà dao động từ 150.000 VNĐ – 200.000 VNĐ/kg. Tùy theo đơn vị bán và, thời điểm mua thuốc, giá bạc hà có thể thay đổi.

Mong rằng những thông tin trên đây sẽ giúp bạn đọc có thêm những kiến thức hữu ích để chăm sóc sức khỏe bằng thuốc nam. Tuy nhiên trước khi sử dụng lá bạc hà hoặc các chế phẩm từ bạc hà, người bệnh nên đọc kỹ hướng dẫn sử dụng và tham khảo ý kiến từ chuyên gia.