Kim tiền thảo – Đặc điểm, công dụng và các bài thuốc trị bệnh

Kim tiền thảo là một vị thuốc quý được sử dụng nhiều để điều trị các bệnh về sỏi thận, sỏi đường mật, hạ huyết áp… Các bài thuốc từ loài cây này như thế nào và những lưu ý khi sử dụng ra sao? Mời quý độc giả cùng tìm hiểu về kim tiền thảo qua bài viết của chuyên trang.

Kim tiền thảo là cây gì?

Kim tiền thảo còn có tên gọi khác là: Bạch Nhĩ Thảo, Đậu Rồng, Mắt Trâu, Vẩy Rồng, Biến Địa Kim Tiền, Biến Địa Hương, Phật Nhĩ Thảo, Nhũ Hương Đằng, Bản Trì Liên, Cửu Lý Hương, Đồng Tiền Lông, Cỏ Đồng Tiền Vàng…

Cây có tên khoa học: Desmodium styracifolium (Osb).

Thuộc họ Đậu (Fabaceae) hay còn gọi là họ cánh bướm.

Đặc điểm thực vật

• Là cây sống lâu năm, dạng thân thảo, thân bò sát dưới mặt đất, có chiều dài khoảng 1 mét, rễ đâm ở gốc rồi mọc đứng. Cành có lông nhung màu gỉ sắt, có khía vằn và hình trụ.
• Lá kim tiền thảo rộng khoảng 2-4cm, dài 2,5-4,5cm, mọc so le gồm một đến ba lá chét. Có hình tròn hoặc thuôn. Mặt dưới lá phủ lông màu trắng bạc, sờ vào có cảm giác mềm mại, mặt trên lá có màu xanh lục, có đường gân rất rõ.
• Hoa thường mọc ở nách lá, thành từng chùm, màu hồng, mỗi chùm có 2-3 hoa. Tràng hoa màu tía, có hình bướm. Hoa thường ra vào khoảng tháng 6-9, kết quả vào khoảng tháng 9-10.
• Quả có chiều dài khoảng 14-16mm, hơi cong hình cung, bên trong quả có 4-5 hạt nhỏ.

Cây kim tiền thảo mọc ở đâu?

Kim tiền thảo là loại thảo dược phân bố nhiều ở khu vực Đông Nam Á và Hoa Nam – Trung Quốc, mọc ở những nơi hoang dại vùng núi trung du có độ cao dưới 1000m.

Ở Việt Nam cây được tìm thấy ở một số tỉnh miền núi như Hòa Bình, Ninh Bình, Quảng Ninh, Lạng Sơn, Bắc Giang, Yên Bái…

Loại dược liệu này phát triển tốt ở vùng trung du, không nên trồng ở nơi có khí hậu lạnh giá và thường xuyên bị ngập nước. Hiện nay kim tiền thảo đã được tiến hành trồng đại trà ở nhiều nơi nhằm mục đích sử dụng để làm thuốc.

Bộ phận dùng làm thuốc, thu hái và sơ chế

Bộ phận dùng làm thuốc: Thân, cành và lá của cây kim tiền thảo đều được dùng làm thuốc chữa bệnh.

Thu hái: Mùa hè là lúc cây có nhiều lá và hoa, nên thu hái vào thời điểm này là thích hợp nhất.

Sơ chế: Rửa sạch dược liệu, loại bỏ tạp chất, cắt đoạn để ráo nước và phơi khô dùng dần.

Bảo quản: Sơ chế xong bảo quản nơi khô thoáng và tránh ẩm mốc.

Tác dụng của kim tiền thảo

Kim tiền thảo được y học hiện đại và nền y học cổ truyền công nhận và nghiên cứu và cho thấy ra rằng nó có rất nhiều tác dụng trong chăm sóc sức khỏe con người.

Tác dụng kim tiền thảo theo đông y

Tính vị: Thảo dược này có vị ngọt mặn, tính hơi hàn.

Quy kinh: Can đởm, bàng quang và thận.

Công dụng của vị thuốc kim tiền thảo như thế nào?

• Hóa đờm, trị ho: Thuật ngữ sử dụng trong đông y là “táo thấp”. Khi có thấp sẽ hình thành nên đờm, tiêu trừ được thấp tức sẽ trừ được đờm.
• Lợi tiểu, tiêu tích tụ, thông lâm.
• Tạo điều kiện sỏi di chuyển ra ngoài cơ thể nhờ công dụng giảm phù nề niệu quản của vị thuốc này.
• Điều trị ghẻ lở, đau răng.
• Tiêu viêm, tiêu sạn, thanh nhiệt, giải độc.
• Trị các chứng nhiệt lâm, sỏi mật, hoàng đản, rắn độc cắn, ung nhọt do nhiệt độc.

Tác dụng kim tiền thảo theo y học hiện đại

Theo các nhà nghiên cứu chỉ ra rằng kim tiền thảo chứa nhiều hoạt chất như:

• Coumarin: Là một hợp chất Este nội, khi được đưa vào cơ thể đến đại tràng có môi trường kiềm có tác dụng hủy mỡ và tạo ra acid Coumaric, có khả năng phá vỡ được một số acid như acid oxalate và muối canxi, chính vì thế mà chúng được đào thải ra khỏi cơ thể dễ dàng.
• Các hoạt chất như Herba Glechomae Longtubae, Lysimachinae Christinae,… có vai trò trong điều trị các bệnh lý thuộc hệ bài tiết, hệ tim mạch, tuyến mật…
• Ngoài ra thảo dược này còn chứa các flavonoid như isovitexin, vicenin glycoside… và các chất khác như lupenon, lupcol, desmodimin, acid stearic, tannin, menthol, palmitic…

 Với những thành phần như trên, kim tiền thảo chữa bệnh gì?

• Tác dụng lên hệ thống tim mạch: Các hoạt chất trong cây thuốc giúp tăng tuần hoàn hệ mạch vành, tuần hoàn của thận và não cũng tăng, hạ áp lực ở động mạch, giảm lượng oxy của tim, điều trị nhịp tim nhanh.
• Tác dụng lên mật: Giúp tăng bài tiết dịch mật, điều tiết nồng độ lecithin, acid mật và cholesterol, hạn chế được sự hình thành sỏi. Bên cạnh đó kim tiền thảo chữa sỏi mật nhờ tác dụng tăng vận động đường mật giúp bào mòn và tống sỏi ra ngoài.
• Tác dụng lên hệ bài tiết: Chất potassium chứa trong dược liệu này có tác dụng lợi tiểu.
• Điều trị các bệnh nhiễm khuẩn: Ức chế trực khuẩn mủ xanh, vi khuẩn lỵ, trực khuẩn thương hàn và tụ cầu vàng.
• Chữa sỏi thận bằng kim tiền thảo: Flavonoid có trong thảo dược này ức chế sự hình thành sỏi canxi oxalat bằng các cơ chế giảm nồng độ các thành phần hình thành sỏi và kiềm hóa nước tiểu.Từ đó giúp ngăn chặn được sự tăng kích thước sỏi hình thành ở cầu thận và ống thận. Ngày nay nhiều nơi đã bào chế thuốc trị sỏi thận kim tiền thảo dạng viên tiện cho người dùng.
• Hỗ trợ điều trị viêm thận, viêm đường niệu: Dược liệu này có tính chống oxy hóa, kháng viêm, giảm phù nề niệu quản, tạo điều kiện thải sỏi, giảm các triệu chứng tiểu buốt, tiểu rắt, tiểu ra máu trên bệnh nhân.
• Kim tiền thảo có tác dụng gì trong việc điều trị tăng huyết áp? Một số nghiên cứu cho thấy, dịch chiết của kim tiền thảo có tác dụng hạ huyết áp thông qua 2 cơ chế kích thích thụ thể cholinergic, ức chế hạch thần kinh tự chủ và hệ giao cảm, gây lợi tiểu, giãn mạch và hạ huyết áp.

Bên cạnh đó vị thảo dược này còn có tác dụng với suy giảm chức năng gan, viêm gan, phù thũng, ung nhọt, viêm thận và giúp cải thiện viêm tuyến vú.

Đối tượng sử dụng kim tiền thảo

Dược liệu chỉ mang lại hiệu quả cao trong các trường hợp như:

• Người có các vấn đề về sỏi như sỏi thận, sỏi bàng quang, sỏi mật, sỏi đường mật.
• Người bị tăng huyết áp.
• Người bị phù thũng, ứ nước, viêm thận.

Các bài thuốc từ kim tiền thảo

Dưới đây là các bài thuốc cụ thể với những cách làm đơn giản sử dụng dược liệu để chữa bệnh. 

Bài thuốc chữa sỏi thận, sỏi bàng quang từ dược liệu

Cách 1:

• Nguyên liệu: 16g kim tiền thảo, 16g rễ cỏ xước, 16g cối xay, 16g ké đầu ngựa, 16g cỏ tranh, 16g rễ đinh lăng, 16g thổ phục linh, 10g mộc thông.
• Cách làm: Các vị thuốc trên được rửa sạch, đem sắc cùng với nước. Đun sôi nhỏ lửa để uống trong ngày. Một thang sử dụng trong một ngày.

 Cách 2:

• Nguyên liệu: 40g kim tiền thảo, 16g ngải cứu, 8g kê nội kim.
• Cách làm: Sắc cây thuốc với nước uống mỗi ngày 1 thang.

 Cách 3:

• Nguyên liệu: 20g kim tiền thảo, 20g hạt mã đề, 20g bạch mao căn, 12g ý dĩ.
• Cách làm: Các vị thảo dược được rửa sạch sắc uống ngày một thang.

Bài thuốc trị sỏi đường mật từ kim tiền thảo

Cách 1:

• Nguyên liệu: 20g kim tiền thảo, 20g rau má tươi, 12g hoạt thạch, 8g củ nghệ vàng, 12g củ gấu, 8g hải tảo, 8g kê nội kim, 20g cỏ xước.
• Cách làm: Rửa sạch nguyên liệu, tất cả sắc với nước uống trong ngày.

 Cách 2:

• Nguyên liệu: 40g kim tiền thảo, 40g nhân trần, 16g sài hồ, 16g mã đề, 12g chi từ, 8g chỉ xác, 8g uất kim, 6g khổ luyện tử, 4g đại hoàng.
• Cách làm: Sắc tất cả vị thuốc trên cùng với nước, sử dụng hết mỗi ngày một thang.

Cách 3:

• Nguyên liệu: 30g kim tiền thảo, 10g chỉ xác (đã được sao vàng), 10g thục địa, 10g xuyên luyện tử, 10g hoàng tinh.
• Cách làm: Rửa sạch dược liệu sắc với nước, mỗi thang dùng trong một ngày.

Cách 4:

• Nguyên liệu: 30g kim tiền thảo, 15g uất kim, 15g xuyên phá thạch, 30g trần bì, 10g xuyên quân.
• Cách làm: Nguyên liệu đã được rửa sạch, sắc cùng với nước. Đun sôi, để nguội thuốc sắc dùng trong ngày.

Bài thuốc trị sỏi đường tiểu từ kim tiền thảo

Cách 1:

• Nguyên liệu: 30g kim tiền thảo, 15g hải kim sa, 12g hoài ngưu tất, 15g hoạt thạch, 15g đông quỳ tử, 15g xuyên phá thạch.
• Cách làm: Các vị thảo dược trên được rửa sạch, sắc cùng với nước, uống mỗi ngày một thang.

 Cách 2:

• Nguyên liệu: 30g kim tiền thảo, 15g xa tiền tử, 10g chích sơn giáp, 10g thanh bì, 10g đào nhân, 10g ô dược, 12g xuyên ngưu tất.
• Cách làm: Sắc với nước sau khi được rửa sạch, đun tối thiểu khoảng 30 phút cho các vị thuốc ngấm. Mỗi ngày uống hết một thang.

Bài thuốc chữa sỏi đường tiểu do thận hư thấp nhiệt

• Nguyên liệu: 20g kim tiền thảo, 15g hoàng tinh, 15g hải kim sa, 15g xuyên phá thạch, 15g hoài ngưu tất, 15g vương bất lưu hành.
• Cách làm: Sau khi được rửa sạch, sắc tất cả nguyên liệu trên với nước, để nguội uống trong ngày.

Bài thuốc hỗ trợ điều trị viêm đường mật không do vi khuẩn

• Nguyên liệu: 10-20-30g kim tiền thảo (tùy theo mức độ nặng của triệu chứng)
• Cách làm: Sắc cùng với nước, có thể uống nhiều lần trong ngày. Sử dụng thuốc sắc liên tục và kiên trì để đạt hiệu quả.

Bài thuốc trị ghẻ lở mụn nhọt từ kim tiền thảo

• Nguyên liệu: kim tiền thảo, xà tiền thảo tươi với tỉ lệ tương đương nhau.
• Cách làm: Rửa sạch nguyên liệu, sau đó trộn thêm với ít rượu và giã nát, chiết lấy phần nước cốt. Vệ sinh sạch sẽ vùng cần điều trị tránh nhiễm trùng. Lấy bông chấm thuốc bôi lên vùng da đó sau vài lần sẽ thấy đỡ nhiều.

Bài thuốc điều trị bệnh trĩ 

• Nguyên liệu: 50g kim tiền thảo khô hoặc 100g dạng tươi.
• Cách làm: Rửa sạch sắc cùng với 1500ml nước. Đun đến khi còn khoảng 500ml thì ngưng. Chia uống 3 lần trong ngày. 

Vậy chữa trĩ uống kim tiền thảo trong bao lâu để đạt hiệu quả? Theo nhiều nghiên cứu cho thấy búi trĩ sẽ hết đau và sưng sau khoảng 1-3 tháng sử dụng, đối với cả trĩ nội và ngoại.

Bài thuốc chữa bỏng từ kim tiền thảo

• Nguyên liệu: 50g Kim tiền thảo tươi.
• Cách làm: Dược liệu được rửa sạch, giã nát và đắp trực tiếp lên vùng da bỏng, băng lại để vị thuốc được cố định, giữ trong khoảng 20-30 phút.

Bài thuốc trị quai bị từ kim tiền thảo

Quai bị là căn bệnh thường gặp ở trẻ em và người lớn. Đặc biệt ở nam giới nên điều trị sớm vì bệnh này gây nhiều hậu quả nghiêm trọng ảnh hưởng đến hệ sinh sản. Từ lâu dân gian đã lưu truyền các bài thuốc chữa quai bị từ dược liệu này.

• Nguyên liệu: 50g kim tiền thảo tươi.
• Cách làm: Rửa sạch và giã nát thảo dược trên, đắp lên tuyến mang tai bị viêm. Qua nhiều thử nghiệm lâm sàng cho thấy sau khoảng 12h vùng bị bệnh sẽ đỡ sưng đau.

Bài thuốc điều trị phù thũng từ kim tiền thảo

• Nguyên liệu: 20g kim tiền thảo, 20g mã đề, 20g râu ngô 10g, hoàng kỳ, 10g cối xay, 10g hạt ý dĩ.
• Cách làm: Rửa sạch tất cả nguyên liệu, đun với nước, uống 2 lần mỗi ngày, sử dụng thời gian dài để có hiệu quả cao.

Bài thuốc chữa tiểu buốt kèm táo bón từ kim tiền thảo

• Nguyên liệu: 30g kim tiền thảo, 15g xa tiền tử, 12g ngưu tất, 10g thanh bì, 10g đào nhân, 10g ô dược.
• Cách làm: Các nguyên liệu được sắc với nước và uống trong ngày.

Bài thuốc trị viêm túi mật, viêm thận

• Nguyên liệu: 40g kim tiền thảo, 20g mộc thông, 20g ngưu tất, 10g chút chít.
• Cách làm: Rửa sạch dược liệu, đun với nước. Sắc một thang sử dụng trong một ngày.

Bài thuốc điều trị tiểu ít, tiểu ra máu từ kim tiền thảo

•  Nguyên liệu: 30g kim tiền thảo, 20g xa tiền tử, 20g tỳ giải, 20g hoạt thạch, 10g đan sâm, 10g thục địa, 10g tục đoạn.
• Cách làm: Rửa sạch sắc với nước, sử dụng hết một thang trong một ngày.

Bài thuốc chữa đái ra dưỡng chấp 

• Nguyên liệu: 20g kim tiền thảo, 20g mía dò, 20g lá tre, 16g giá đỗ xanh, 16g tỳ giải, 12g ý dĩ, 10g hoạt thạch.
• Cách làm: Sắc với nước mỗi ngày hết một thang.

Cách dùng kim tiền thảo điều trị viêm gan vàng da như thế nào?

• Nguyên liệu: 60g kim tiền thảo.
• Cách làm: Dược liệu được rửa sạch sắc với nước, kiên trì sử dụng thời gian lâu dài thuốc mới phát huy hết được tác dụng.

Lưu ý khi sử dụng kim tiền thảo

• Những người tiền sử bị dị ứng, tiêu chảy, tỳ hư không nên sử dụng.
• Một số người bệnh lạm dụng quá nhiều trong điều trị sỏi thận có thể gây ra mẩn, mụn mủ làm suy giảm các chức năng thận, gan.
• Nếu bạn uống kim tiền thảo nhiều có ảnh hưởng gì không? Theo các bác sĩ khuyên dùng, để tránh tác dụng phụ của kim tiền thảo một ngày không nên sử dụng quá 40g.
• Trong thời gian sử dụng thảo dược này nên tránh dùng các chất chứa vitamin C và thức ăn có hàm lượng canxi cao.
• Nếu thường xuyên uống kim tiền thảo có hại gì không? Vì chứa dược tính nên dược liệu chỉ sử dụng trong một thời gian nhất định, lạm dụng lâu dài dễ gây ra các tác dụng không mong muốn.
• Phụ nữ có thai, phụ nữ cho con bú và trẻ nhỏ không nên sử dụng, những người bị bệnh dạ dày nên tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi dùng.
• Nhiều người thắc mắc nên uống kim tiền thảo trước hay sau bữa ăn? Đây là một vị dược liệu lành tính, không chứa độc, nên người dùng có thể uống trước hay sau bữa ăn đều được.
•  Hạn chế sử dụng thuốc vào buổi tối.

Bài viết trên đây là những thông tin về đặc điểm, tác dụng của kim tiền thảo cũng như bài thuốc và lưu ý khi sử dụng. Hi vọng giúp quý độc giả hiểu rõ hơn và sử dụng thảo dược này hiệu quả trong điều trị bệnh cho mình và người thân.