Hạt đười ươi – Công dụng, cách dùng và lưu ý cần biết

Trong dân gian, hạt đười ươi được dùng để thanh nhiệt, giải độc cho cơ thể, hỗ trợ điều trị mụn nhọt. Tuy nhiên, loại hạt này còn có tác dụng chữa trị nhiều bệnh khác nhau như sỏi thận, gai cột sống, được y học cổ truyền Việt Nam xem như là một dược liệu quý. Dưới đây sẽ là những thông tin chi tiết về hạt đười ươi mà chuyên trang muốn chia sẻ tới bạn đọc.

Thông tin chi tiết về hạt đười ươi

Hạt đười ươi là hạt của cây đười ươi hay còn gọi là cây đại hải tử, lười ươi,…Loại hạt này còn có tên gọi khác nhau như:

• Tên dược liệu: Hạt đười ươi
• Tên gọi khác: Hạt ươi, người Hoa gọi là Ố – Nàm – Chẩy (An Nam Tử), đại phát tử (Trung Quốc), đại hồng quả, đại hải tử, đại hải,…
• Tên khoa học: Sterculia lychnophora Hance
• Họ: Cẩm Quỳ Malvaceae

Hạt đười ươi phân bố ở đâu?

Theo như khảo sát, cây đười ươi thường phân bố chủ yếu ở dãy Trường Sơn, miền Đông Nam Bộ và ở rừng núi Tây Nguyên. Chúng được xem như là thảo dược quen thuộc của người dân tại đây, họ thường xuyên sử dụng hạt ươi để làm thuốc trị nhiều bệnh khác nhau. 

Ngoài ra, cây đười ươi cũng được người dân nuôi trồng nhiều ở các tình như Lâm Đồng, Gia Lai, Kon Tum, Đồng Tháp, Vũng Tàu, Quảng Nam, Quảng Ngãi. Loại cây này còn xuất hiện ở Malaysia, Thái Lan, Lào, Campuchia.

Về hình dáng và đặc điểm thực vật

• Cây đười ươi là một loại cây rừng thân gỗ có chiều cao từ 20-40m, gốc có đường kính lên đến 1m.
• Lá có màu bạc sáng, không có lông, mọc tập trung ở đỉnh cành, phiến lá dài 10 – 20cm, rộng 12cm.
• Cứ 4 năm cây đười ươi sẽ cho trái chín 1 lần. Hạt ươi to cỡ 1-2cm, hình bầu dục, có màu nâu hơi vàng giống quả hạnh nhân, bề mặt vỏ sần sùi, có thể nổi trên mặt nước. Nếu ngâm với nước hạt sẽ nở to gấp 8-10 lần thể tích ban đầu và trở thành một chất nhầy màu nâu nhạt có vị hơi chát.

Phân loại quả đười ươi

Quả đười ươi được chia làm 2 loại chủ yếu bao gồm:

• Hạt đười ươi bay sẻ: Loại hạt này thường xuất hiện chủ yếu ở Đồng Nai. Chúng có kích thước nhỏ, khi chín sẽ rụng xuống có màu vàng hơi ngà ngà, vỏ tương đối mỏng và nở nhanh.
• Quả đười ươi bay trâu: Loại hạt này lại phân bổ chủ yếu ở Quảng Nam, chúng thường ít gặp và số lượng hàng năm không nhiều. Đặc điểm hình dạng của chúng là hạt to và dài hơn so với đười ươi bay sẻ. Khi chín có màu vàng nâu sẫm đặc trưng.

Thu hái, chế biến và bảo quản

• Quả đười ươi thường chín vào khoảng tháng 7 và tháng 8 hàng năm, sau đó chúng sẽ được thu hái để đem đi chế biến
• Sau khi được thu hái, thảo dược sẽ được mang đi phơi khô.
• Cách bảo quản hạt đười ươi rất đơn giản, chỉ cần để chúng ở những nơi khô ráo, thoáng mát, tránh ẩm thấp để không sinh mối mọt là được.

Cách ăn hạt đười ươi

Tuỳ vào nhu cầu sử dụng mà cách ăn hạt ươi lại khác nhau. Tuy nhiên, phổ biến nhất là bạn ngâm chúng trong nước ấm cho mềm rồi tách vỏ và nhân, chỉ lấy phần cùi thịt rồi đem đi chế biến.

Hạt đười ươi có công dụng gì?

Hạt ươi sở hữu những đặc tính có tác dụng trong việc phòng, chữa bệnh cho con người. Chúng được ứng dụng rộng rãi trong Đông y và Tây y trong các bài thuốc chữa bệnh cho con người.

Theo Đông Y, hạt đười ươi chữa bệnh gì?

Theo y học cổ truyền, hạt đười ươi có vị ngọt hơi lợ, tính mát, thông độc, nhờ đi vào kinh phế, có tác dụng chữa khản tiếng, họng sưng đỏ, viêm họng, ho khan, làm mát, thanh nhiệt, giải độc, giúp giảm tình trạng mụn trứng cá do nóng trong, chảy máu cam ở trẻ nhỏ.

Cụ thể như sau:

• Hỗ trợ điều trị thoái hóa cột sống, gai cột sống, thoát vị đĩa đệm và các bệnh lý liên quan đến xương khớp do lượng chất béo có trong quả đười ươi tương đối cao.
• Điều trị viêm họng lâu ngày, tiêu đờm, cắt giảm các cơn ho khan, ho lâu ngày, cổ họng sưng đau, ho ra máu.
• Điều trị các bệnh liên quan đến các vấn đề nóng trong như trị mụn nhọt, tiêu viêm, chảy máu cam ở trẻ em, táo bón do nhiệt.
• Giải độc, thanh phế nhiệt, giải độc, lợi yết hầu,  thanh trường thông tiện, điều hoà cơ thể.
• Cải thiện tình trạng viêm đường tiết niệu, sỏi thận, tiểu buốt, tiểu đường hiệu quả.
• Ngoài ra, nhờ tính hàn, giải độc, mát gan mà hạt đười ươi sở hữu nên việc sử dụng hạt đười ươi giảm cân trong thời gian dài sẽ có hiệu quả.

Tác dụng của hạt đười ươi trong Tây y

Trong Tây y, đã có rất nhiều nghiên cứu khoa học về thành phần hoá học có trong hạt đười ươi. Các nhà khoa học cũng đã chỉ ra rằng những hoạt chất này có tác dụng rất tốt đối với sức khoẻ con người.Thành phần hoá học của đười ươi. Cụ thể, trong hạt đười ươi khô có chứa các hoạt chất như:

• Bassorin
• Galactose
• Arabinose
• Pentose
• Sterculin

Bên cạnh đó, chúng còn chứa tinh bột, chất béo, đường, tanin, chất nhầy, chất đắng,… Vậy những hoạt chất này có tác dụng gì với sức khỏe con người?

• Ba loại đường có chứa trong hạt đười ươi đó là glucose, pentose,arabinose sẽ có chức năng là làm thuyên giảm nhanh các cơn đau nhức, cứng khớp và các bệnh lý liên quan đến xương khớp.
• 3 thành phần kể trên còn có tác dụng kháng khuẩn, chống viêm hiệu quả. Nhờ vậy, hạt đười ươi còn có khả năng trị bệnh ngoài da, phục hồi tổn thương nhanh chóng. Tác dụng này đã được kiểm chứng qua nhiều trường hợp và các bài thuốc khác nhau.
• Thành phần bassorin và sterculin có trong nhân của quả này còn giúp giảm đau nhanh chóng, kiểm soát và phục hồi tình trạng rối loạn thần kinh thực vật. Hạn chế đi tiểu thất thường và mất cân bằng do gai cột sống gây ra.

Hướng dẫn cách sử dụng hạt đười ươi chữa bệnh

Dưới đây là một số gợi ý chi tiết về cách sử dụng hạt đười ươi đúng cách giúp bạn chữa bệnh hiệu quả.

Sử dụng hạt đười ươi chữa khỏi bệnh gai cột sống

Bệnh gai cột sống gây nên cho người bệnh nhiều đau đớn, nếu không sử dụng thuốc sẽ gây ra nhiều biến chứng. Từ xa xưa, cha ông ta đã để lại rất nhiều bài thuốc trị bệnh này, trong đó sử dụng quả đười ươi là một cách có hiệu quả và đơn giản. 

Bạn cần chuẩn bị các nguyên liệu sau: 20g hạt đười ươi bay khô, 100g đường trắng. Các bước thực hiện bao gồm:

• Trước tiên, ngâm hạt đười ươi với nước ấm trong vòng 2h, đợi cho chúng mềm ra rồi tách bỏ nhân và phần vỏ chỉ lấy phần cùi bên trong của hạt. 
• Phần cùi đã tách cho vào cốc nước đường rồi khuấy đều lên, sử dụng cả phần nước và phần cái 3 lần/ngày và liên tục trong 2 tuần để thấy những cơn đau nhức cột sống sẽ giảm thiểu đáng kể.

Ngoài ra, bạn cũng có thể tham khảo một bài thuốc sử dụng hạt ươi chữa gai cột sống khác cũng rất hiệu quả:

• Lấy 5 hạt ươi rửa sạch và ngâm trong 800ml nước ấm, hạt sẽ nở đều sau khi ngâm. Tiếp đến bạn bóc lớp vỏ bên ngoài rồi ngâm đường phèn uống 2 lần/ngày đến khi các cơn đau giảm bớt.

Cách dùng hạt đười ươi chữa bệnh sỏi thận

Khi sử dụng hạt đười ươi chữa sỏi thận, chúng ta cần chuẩn bị các nguyên liệu bao gồm: Đại hồng quả hay còn gọi là hạt đười ươi (nên chọn quả chín, tự rụng), chuối hột rừng (chọn loại chín, có nhiều hột). Cách thực hiện như sau:

• Quả đười ươi đem phơi khô rồi rang chín, chuối hột đem thái mỏng rồi phơi khô
• Đem lại nguyên liệu trên theo tỉ lệ 4:1 bao gồm 4 chuối và 1 đười ươi xay thành bột mịn.
• Sử dụng mỗi ngày 1 muỗng canh hỗn hợp trên hòa với 1 cốc nước ấm và uống vào buổi sáng sau ăn và sử dụng 2 muỗng vào buổi tối sau 9h.

* Lưu ý: Bài thuốc này chỉ áp dụng với những người bị sỏi thận nhẹ. Nếu sỏi thận có kích thước lớn thì bạn bắt buộc phải đi thăm khám và hỏi ý kiến bác sĩ để đưa ra những phương pháp điều trị thích hợp.

Bài thuốc chữa viêm họng, ho có đờm, ho khan, viêm đường tiết niệu

Bệnh viêm họng dẫn đến ho lâu ngày, ho dai dẳng khiến người bệnh mệt mỏi, để lâu dần sẽ ảnh hưởng đến phối rất nguy hiểm. Với những hoạt chất có trong quả đười ươi, bạn có thể sử dụng chúng để điều trị bệnh mãn tính này, lưu ý cần phải kiên trì và sử dụng đều đặn.

• Chuẩn bị 7-8 hạt đười ươi khô rồi cắt 2 đầu hạt. Bỏ chúng vào cốc nước ấm 50 độ, sau 30 phút hạt sẽ nở ra, bạn có thể bóc vỏ chúng rồi lấy phần thịt bỏ nhân pha với chút đường.
• Bạn nên sử dụng dung dịch trên thay nước lọc hàng ngày trong khoảng 1 tháng. Nếu bệnh tình có tiến triển nên dùng thêm 1 tháng nữa.

Ngoài ra, bạn cũng có thể áp dụng bài thuốc này trị bệnh viêm đường tiết niệu rất hiệu quả.

Bài thuốc chữa chảy máu cam ở trẻ nhỏ

Hiện tượng chảy máu cam xảy ra do niêm mạc mũi bị trầy xước khiến các mạch máu bị vỡ và gây chảy máu. Theo y học cổ truyền, quả đười ươi có tính hàn, tác dụng thanh độc, giải nhiệt rất hiệu quả. Vì vậy, bạn có thể sử dụng loại thảo dược này để trị bệnh cho con. Cách làm như sau:

• Lấy một ít hạt ươi từ cây rồi sao vàng lên sắc nước uống thay nước lọc
• Sử dụng nước này trong ngày sẽ giúp cho cơ thể được thanh nhiệt, loại bỏ độc tố ra bên ngoài

Cách dùng hạt đười ươi giảm cân

Hạt ươi có tác dụng thanh nhiệt, giải độc, mát gan nên có tác dụng tuyệt vời trong việc giảm cân hiệu quả.

Cách làm rất đơn giản, bạn lấy vài hạt ươi với một số loại hạt như hạt mủ trôm, hạt é,…xay thành sinh tố uống hàng ngày trong thời gian dài sẽ giúp bạn lấy lại vóc dáng hiệu quả.

Cách trị táo bón bằng hạt ươi

Thông thường, để trị táo bón người ta thường ngâm chúng trong nước. Tuy nhiên, hạt đười ươi ngâm nước nóng hay lạnh sẽ cho hiệu quả tốt nhất? Để hạt được mềm và có thể lột được lớp vỏ bên ngoài nhanh chóng đồng thời để các hoạt chất trong hạt như sterculin, glucose, tamin dễ dàng chuyển hóa, hấp thụ một cách dễ dàng thì bạn nên ngâm chúng trong nước nóng.

Sau đó lấy phần thịt uống vào buổi sáng sớm khi đói để trị táo bón.

Những lưu ý khi sử dụng hạt đười ươi

Quả đười ươi tuy có nhiều tác dụng hữu ích nhưng không phải ai cũng sử dụng chúng đúng cách. Nếu không biết những nguyên tắc khi sử dụng chúng sẽ dẫn tới nguy hiểm. Dưới đây là một số lưu ý cụ thể mà bạn cần quan tâm:

• Khi sử dụng hạt nên ngâm trong nước nóng đến khi nguội hẳn để đảm bảo các chất được hấp thụ dễ dàng.
• Không ăn hạt ươi khô sẽ gây tắc nghẽn ruột, tức bụng, khó thở.
• Sử dụng với liều lượng vừa đủ, theo chỉ dẫn của thầy thuốc.
• Phụ nữ đang có thai ăn hạt đười ươi được không? Câu trả lời là không. Tốt nhất bạn nên đợi đến khi sinh xong hoặc hỏi ý kiến thầy thuốc trước khi dùng.
• Bảo quản ở nơi khô ráo, thoáng mát, uống đến đâu ngâm tới đó để tránh hạt bị lên men, nhiễm khuẩn.
• Khi gặp các tác dụng phụ như buồn nôn, ho có đờm, đờm trắng nhầy thì hãy ngưng dùng và hỏi ý kiến thầy thuốc.
• Mua ở những nơi uy tín, nguồn gốc rõ ràng.

Nên mua hạt đười ươi ở đâu thì tốt? Giá cả ra sao?

Hạt đười ươi khô lành tính, không có tác dụng phụ, chữa được nhiều bệnh khác nhau nên nhiều người có nhu cầu tìm mua. Trên thị trường hiện nay hạt đười ươi giá bao nhiêu? Nhìn chung, hạt ươi được bán ra thị trường trung bình khoảng 500.000đ/kg, một mức giá tương đối cao với kinh tế của người Việt.

Bên cạnh đó, việc chúng được bán tràn lan trên thị trường hiện nay không rõ nguồn gốc, xuất xứ khiến cho người mua rất hoang mang không biết hạt đười ươi bán ở đâu thì tin tưởng được. Tốt nhất bạn đọc nên lựa chọn mua hạt đười ươi ở những cơ sở chuyên kinh doanh dược liệu, cửa hàng đông y nổi tiếng để được tư vấn và đảm bảo chất lượng. 

Hy vọng rằng, bài viết mà chúng tôi chia sẻ ở trên sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về hạt đười ươi và những công dụng tuyệt vời mà chúng mang lại. Nếu bài viết này bổ ích hãy chia sẻ tới bạn bè và người thân để có một cuộc sống khỏe mạnh hơn nhé!